• Peygamberimizin ölümünden sonra İslam dininin bir lidere ihtiyacı yoktur.
  • Ancak Hicretle birlikte kurulan İslam Devleti’nin bir lidere ihtiyacı vardı.
  • Sonradan gelen anlamına gelen HALİFE kavramı böylece doğdu. Ve doğduğunda dini anlamı ağır basan bir kavramdı.

İslam ileri gelenleri tarafından seçilen “İlk Dört halife” sırası ile;

  • Hz. Ebubekir,
  • Hz. Ömer,
  • Hz. Osman,
  • Hz. Ali’dir.

Dört Halife döneminde Halifelerin seçim yolu ile iş başına geldikleri için bu döneme “Cumhuriyet Devri” denilir.

Dört Halife dönemine aynı zamanda “Olgun Halifeler” anlamına gelen “Hulafa-i Raşidin Devri” de denilir.

HZ. EBU BEKİR DÖNEMİ:

  • Hz. Muhammed’in ölümünden sonra ortaya çıkan karışıklıkları önledi İslam’dan dönmek isteyenleri, vergi vermek istemeyenleri cezalandırdı. Böylece: İslam Devletini dağılmaktan kurtardı.
  • Yemen yörelerinde ortaya çıkan “Yalancı (sahte) Peygamberleri” (RİDDE OLAYI) ortadan kaldırdı.
  • Suriye’nin fethi için Bizans ile YERMÜK savaşı yapıldı.
  • Savaşlarda HAFIZLARIN şehit düşmesi üzerine Kur’an-ı Kerim kitap haline getirildi.

 

HZ. ÖMER DÖNEMİ:

DİKKAT 1: Hz. Ömer dönemi 4 halife dönemi içinde en çok fethin yapıldığı dönemdir.

DİKKAT 2: Ayrıca bu dönem İslam devlet teşkilatlanmasının başladığı dönemdir.

 

FETİHLER:

SURİYE’NİN FETHİ: Bizans ile ECNADEYN savaşı yapıldı. Suriye(Şam), Filistin fethedildi. Kudüs teslim oldu.

İRAN’IN FETHİ: İran’daki Sasaniler, yapılan

  • Köprü ( Tek yenilgi ),
  • Kadisiye,
  • Celula
  • Nihavent savaşları ile yenildi. İran fethedildi.

NOT: İran’ın fethi ile Müslümanlar Türklerle komşu oldu. Böylece ilk ilişkiler başladı.

MISIR’IN FETHİ:

  • Bizans ile yapılan savaşlar sonunda Mısır fethedildi.
  • Böylece Müslümanların Kuzey Afrika’daki fetihleri başlamış oldu.

DEVLET TEŞKİLATININ KURULMASI:

                Yapılan fetihlerle devletin sınırlarının genişlemesi devlet teşkilatlanmasını da zorunlu hale getirmiştir.

Bu amaçla:

  • Ülke eyaletlere ayrılarak bu eyaletlere merkezden valiler atandı. (idari yapılanma)
  • Eyaletlere kadı’lar tayin edildi. (adli yapılanma)
  • Beyt’ül Mal adıyla devlet hazinesi kuruldu. (mali yapılanma)
  • İlk düzenli ve sürekli İslam ordusu ve bu ordu için ordugâhlar kuruldu. (askeri yapılanma)
  • Ayrıca askeri amaçlı ilk posta örgütü,
  • ilk divan (Divan-ı Cünd), 
  • ikta sistemi kuruldu.
  • Hicri takvim yapıldı.

NOT : Hz. Ömer bir suikast sonucu öldürülen ilk halifedir.

 

HZ. OSMAN DÖNEMİ:

  • Bu dönemde Kuzey Afrika’daki fetihler devam etti. Bizans’tan Trablusgarp ve Tunus alındı.
  • Şam valisi Muaviye tarafından ilk İslam donanması kuruldu.
  • Bu donanmayla Bizans arasında ilk deniz savaşı (Zat’üs Savari) yapıldı.
  • Ardından Kıbrıs fethedildi.
  • Türkler ile ilk mücadeleler başladı.
  • Kur’an-ı Kerim çoğaltılarak eyalet merkezlerine gönderildi.
  • Hz. Osman’ın kendi soyundan (Ümeyyeoğulları) olanları önemli görevlere getirdiği gerekçesi ile Müslümanlar arası ilk ayrılıkların başladığı dönemdir. Ve bu ayrılıklar sonucu öldürülür.

DİKKAT: Hz. Osman bir suikast sonucu öldürülen ikinci halifedir. Ancak İslam dünyasındaki ayrılıklar sonucu öldürülen ilk halifedir.

 

HZ. ALİ DÖNEMİ:

 

DİKKAT: Hz Ali döneminin tamamı iç karışıklıklarla geçtiği için fetihler durmuştur.

1. Cem’el Vakası (Deve Olayı): (656)

          Hz. Osman’ın katillerini bulmadığı gerekçesi ile Hz. Ali’nin halifeliğine karşı çıkan Hz. Aişe, Talha ve Zübeyr gibi İslam’ın ileri gelenleri ile Hz. Ali kuvvetleri arasındaki bir çatışmadır. Çatışma, Hz. Ali’nin üstünlüğü ile sona ermiş, Talha ve Zübeyr ölmüştür.

ÖNEMİ: Müslümanlar arası ilk iç savaş

NOT: Hz. Ali bu olay sonrası devlet merkezini Medine’den Kufe’ye taşımıştır.

2. Sıffin Savaşı ve Hakem Olayı: (657)

Hz. Ali’nin, Hz. Osman’ı öldürenleri koruduğunu ileri süren Şam Valisi Muaviye ile Hz. Ali kuvvetleri arasındaki savaştır.

Savaş Hz. Ali’nin üstünlüğü ile sürerken Mısır Valisi Amr Bin As, Muaviye’ye Kur’an yapraklarını askerlerinin mızraklarına takmasını önermiştir. Hz. Ali bunun bir hile olduğunu belirtti ise de askerleri Kur’ana karşı savaşmak istemediler ve halifelik sorunu Hakemlerin kararına bırakıldı.

Muaviye’nin hakemi Mısır Valisi Amr Bin As’ın Hz. Ali’nin hakemi Musa Bin El Eşari’ye karşı burada da hileye başvurması halifelik sorununu çözmediği gibi daha da karışık hale getirmiş ve Müslümanlar  üçe ayrılmıştır:

a) Hz. Ali taraftarları (Şiiler denmiştir),

b) Muaviye taraftarları (Emeviler)

c) Hz. Ali ve Muaviye’den ayrılanlar (Hariciler)  olmak üzere 3 gruba ayrılmışlardır.

Hariciler tarafından düzenlenen suikastlarda, Muaviye ve Amr Bin As kurtulurken, Hz. Ali şehit

düşmüştür. Hz. Ali’nin ölümü ile de “Dört Halife Devri” son bulmuştur.

DİKKAT: Böylece Hz. Ali de tıpkı Hz. Osman gibi müslümanlar arası ayrılıklar sonucu öldürülmüştür.