1) Hikayeci (Nakilci) Tarih:

  • Yer ve zaman belirtilir,
  • fakat neden-sonuç üzerinde durulmaz.
  • Olaylar efsanelerle dolu, masal türü bilgiler içerir.
  • Hikayeci tarih çeşidi M.Ö. 5.Yüzyılda Herodot’la başlar.

2)Kronik (Yıllık) Tarih:

  • Olaylar arasında bağlantı kurulmadan her yılın olayları sırasıyla yazılır. 
  • Hititler’ de ki Anallar bu tarih çeşidine örnektir.

3) Öğretici (Pragmatik-Akılcı-Faydacı) Tarih :

  • Okuyucuya ahlaki ve milli duyguları aşılama, geçmiş olaylardan ders alınmasını sağlamak için yazılan tarih çeşididir.
  • Olayların anlatımında his ve heyecan ön plandadır.
  • Olaylarda kişiler kahramanlaştırılır.
  • Bu tarzın ilk temsilcisi Tukidides’tir. XIX. Yüzyıla kadar bu türde tarihi eserler yazılmıştır. (Homeros; İlyada ve Odesa)

4)Sosyal Tarih:

  • Olayların duygusal yanlarını almayarak toplumun her türlü faaliyetlerini inceleyen tarih çeşididir.

5)Bilimsel (Neden-nasılcı/araştırmacı) Tarih:

  • Olayların neden ve sonuçlarını inceleyerek, aralarında bağlantı kurmaya çalışan tarih çeşididir.
  • Olaylar ince ayrıntılarına kadar incelenir.
  • XIX. Yüzyılda gelişmeye başlamıştır. Tarih yazıcılığının son aşamasıdır

 

TÜRKLERDE TARİH YAZICILIĞI

  • Orta Asya Türkleri Konar-göçer yaşadıkları için yazılı edebiyat gelişmemiştir. Dolayısıyla tarih yazıcılığı da gelişmemiştir. Bu konudaki ilk adım Orhun Abideleri olarak kabul edilebilir.
  • Şehnamecilik : Türklerin islamiyeti kabulü ile birlikte hayatlarına girmiş, İran, Hint geleniğinde yaygın olarak görülen tarih yazıcılığı şekildir.Büyük insanların hayat hikayelerini, kahramanlıklarını anlatır. Bunu yaparken kahraman yüceltilir. Daha çok manzum şekilde yazılmıştır.
  • VAKANÜVİSTLİK : Osmanlı devletinde 17. Dan itibaren görülmeye başlanan tarih yazıcılığı şekilidir. Vakanüvistler resmi saray tarihçileridir. ( dolayısıyla objektif olmaları beklenemez ) İlk vakanüvist Mustafa NAİMA efendidir.
  • 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren ülkemizde bilimsel tarihçilik gelişmeye başlamıştır. Bilimsel tarihçilik diyince ülkemizde akla gelen ilk kişi Tarihçilerin Kutbu olarak bilinen Halil İNALCIK’tır.