DİKKAT: Osmanlı devleti dönemindeki hukuk sistemini bilirsek, bu inkılâba neden ihtiyaç duyulduğunu da yapılan inkılâbın tam olarak ne olduğunu da daha iyi anlayabiliriz.

Osmanlı Hukuk sistemi:

1. Şer’i hukuk kuralları geçerli idi. Bu kurallar toplumsal hayat içerisinde kadın ile erkek arasında eşitsizliğe neden oluyordu.

Örneğin:

  • Kadınların evlenme ve boşanma hakkı yoktu.
  • Bir erkek birden fazla kadınla evlenme hakkına sahipti.
  • Kadınların herhangi bir işte çalışma hakkı yoktu.
  • Kız çocukların miras hakkı yoktu.
  • Mahkemelerde iki kadının şahitliği, bir erkeğin şahitliğine eşit kabul ediliyordu.

 

2. Osmanlı ülkesinde bir hukuk birliği de yoktu.

  • Müslüman tebaa kendi dininin kurallarına göre mahkeme edildiği için, gayrimüslim tebaa bu kurallarla mahkeme edilemezdi. Bu yüzden onların kendi Cemaat mahkemeleri vardı.
  • Ayrıca Şer’i kuralların yorumlanması konusunda da kadılar arasında farklılık olabiliyordu.

 

Medeni Kanun nedir?

  • İnsanların günlük yaşantısında karşılaştıkları; kişiler arası ilişkiler, aile ilişkileri (evlenme, boşanma), vb. ilişkiler hakkında kurallar getirerek toplumsal hayatı düzene sokan kanundur.

DİKKAT: Medeni kanunun içerisinde devlet yapısı, yönetim şekli v.b konulara ilişkin getirilen kurallar bulunmamakta, daha çok kişilerin günlük hayatına ilişkin kurallar yer almaktadır.

 

TÜRK MEDENİ KANUNU

  • O dönemin en yeni, çağdaş, sorunlara kalıcı çözümler sunan ve Türk yaşantısına en uygun Medeni Kanunu olan İsviçre Medeni Kanunu esas alınarak 17 Şubat 1926’da Türk Medeni Kanunu hazırlanmıştır. Bu kanun 4 Ekim 1926’da uygulamaya konulmuştur.

Medeni Kanun’un Türk Kadınına Sağladığı Bazı Haklar

  • Kadına istediği mesleği seçme hakkı vermiştir.
  • Tek eşle evlilik kabul edilmiştir.
  • Resmî nikâh zorunluluğu getirilmiştir.
  • Mirastan eşit pay almaları sağlanmıştır.
  • Mahkemede kadının şahitliğinin kabul edilmesi sağlanmıştır
  • Boşanma, şartlara bağlanmıştır.
  • Evlenme yaşı sınırı getirilmiştir.

.

Medeni Kanun’un Önemi

  • Sosyal ve ekonomik alanda kadın-erkek eşitliği sağlanmıştır. 

DİKKAT: Siyasal alanda henüz değil. Türk Medeni kanunu ile kadınlara seçme seçilme hakkı verilmemiştir.

  • Azınlıklarda Türk Medeni Kanun’unu kabul etmişlerdir.

DİKKAT: Zaten, Lozan Barış Antlaşmasında azınlık statüsü ortadan kaldırılmıştı. Dolayısıyla yapılan bu inkılâp bu açıdan da bir mecburiyetti.

  • Böylece hukuk alanında birlik ve düzen sağlanmıştır.
  • Patrikhane ve konsoloslukların mahkeme kurma hakkı ellerinden alınmıştır.
  • Türk kadının toplumdaki yeri ve saygınlığı güçlenmiştir.

DİKKAT:

  • Türk Medeni Kanununun kabulü, kadın ile erkek arasındaki eşitliği sağladığı için Atatürk ilkelerinden HALKÇILIK ilkesi ile ilgilidir.
  • Şer’i hükümlerin yerine çağdaş kurallar getirdiği için LAİKLİK ilkesi ile ilgilidir.
  • Batı’yı örnek alarak, çağdaş hukuk kuralları getirdiği için İNKILÂPÇILIK ilkesi ile ilgilidir.
  • ANCAK, Devlet yapısı, yönetim şekli ile ilgili herhangi bir kural olmadığı içinde CUMHURİYETÇİLİK ilkesi ile ilgili değildir.

 

HUKUK ALANINDA YAPILAN DİĞER İNKILÂPLAR

 

  • İtalya’dan Ceza Kanunu (1926)
  • Alman ve İtalyan kanunlarından, Ticaret Kanunu (1926)
  • Almanya’dan Ceza Muhakemeleri Kanunu (1929)
  • Alman ve İtalyan kanunlarından, Deniz Ticaret Kanunu (1929)
  • İsviçre’den İcra ve İflas Kanunu (1929) örnek alınarak hazırlanmıştır.