II. TBMM’ne neden ihtiyaç vardı?

  • Kurtuluş Savaşı devam ettiğinden I. TBMM 1921 Anayasası’nda belirtilen iki yıllık görev süresini doldurmasına rağmen seçimleri yenileyememişti.
  • I. TBMM zor şartlar altında çalışmış, Kurtuluş Savaşını yürütmüş, ancak bu arada çok yıpranmıştı.
  • Ayrıca I. TBMM görüş ayrılıklarının oldukça fazla olduğu bir meclisti. Milletvekillerinin ortak amacı milli bağımsızlığın kazanılması idi. Kurtuluş Savaşı bittiğinde bu görüş ayrılıkları iyice su yüzüne çıkmıştı. 
  • Kurtuluş Savaşı sonrası gündeme gelen ekonomi ve inkılâplar konusunda görüş ayrılıkları artmış, hükümet bunalımları doğmuş, işler durmuş, meclis iş yapamaz hale gelmişti.
  • Mustafa Kemal, bu meclisle inkılâpları gerçekleştirmesinin zor olduğunun farkındaydı.
  • Bu nedenle Yeni Türk Devleti’ni çağdaş ve demokratik bir şekilde, her alanda kurumsallaştırabilecek ve yapılacak inkılâpları benimseyecek ve destekleyecek insanların çoğunlukta olduğu yeni bir meclise ihtiyaç vardı.

NOT: I. TBMM döneminde siyasi partiler yoktur. I. Grup ve II. Grup adında iki meclis grubu vardır. I. Grubu, Mustafa Kemal’in de aralarında bulunduğu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetindekiler oluştururken; II. Grup, muhalif milletvekillerinden oluşmuştur. Zaman içinde mecliste; Tesanüt, İstiklal, Halk, Müdafaa-i Hukuk, Islahat gibi gruplar oluştu.

Sonuç olarak;

  • 1 Nisan 1923’te seçimlerin yenilenmesi kararı alındı.
  • Mustafa Kemal, seçimlere Anadolu ve Rumeli Müdafaa-î Hukuk Cemiyeti kanalıyla girdi. 
  • II. TBMM, 11 Ağustos 1923’te yeni dönem çalışmalarına başlandı.

DİKKAT: Mustafa Kemal, seçimlerden sonra yürütülecek inkılâpları destekleyecek bir kadroya sahip olmak amacıyla 9 Eylül 1923’te Türk Devleti’nin ilk siyasi partisi olan Halk Fırkası’nı kurdu. Fırka, Cumhuriyet’in ilanından sonra Cumhuriyet Halk Fırkası adını aldı. 1935’te de Cumhuriyet Halk Partisi oldu. Bu parti, 1950 yılına kadar iktidarda kalmıştır.

 

II. TBMM’nin Özellikleri

  • I. TBMM İhtilal meclistir. II. TBMM ise İnkılap meclisidir. İnkılâpların büyük kısmı II. TBMM tarafından gerçekleştirilmiştir.
  • 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması, 23 Ağustos 1923’te II.TBMM tarafından onaylandı. (II. TBMM’nin ilk icraatı)
  • Ankara’yı Başkent ilan etmiştir.
  • Cumhuriyet’i ilan etmiştir.
  • Halifeliği kaldırmıştır.