Devletçilik;

  • Özel teşebbüsün yetersiz olduğu, büyük yatırım isteyen alanlarda devletin ekonomiye doğrudan müdahale ederek yatırımlar yapmasıdır.
  • 1923’te İzmir İktisat Kongresinden sonra karma bir kalkınma planı uygulanmış ve kalkınmanın özel teşebbüs sayesinde gerçekleştirilmesi düşünülmüştür.
  • Ancak 10 yıl içerisinde kalkınma istenilen düzeyde olmayınca 1933’te hazırlanarak 1934’te uygulamaya konan I.Beş Yıllık Kalkınma planı ile tam anlamıyla devletçilik başlamıştır.

Devletçilik ilkesi, Özel teşebbüsü de Yabancı sermayeyi de reddetmez

Devletçilik ilkesi, sosyalist ekolden kaynaklanmaz. Tamamen Türkiye’nin gerçeklerinden ve ihtiyaçlarından doğmuştur.

DİKKAT: Devletçilik sadece ekonomi alanına geçerli bir ilkedir. Bu soruları çözmemizi sağlayacak önemli bir ipucu olabilir. Ancak şu noktaya da dikkat etmeliyiz: Ekonomi ile ilgili pek çok inkılap devletçilik olmayabilir. Ya da devletçilik ikinci ulaşacağımız ilke olabilir. Özellikle ekonomik bağımsızlığımız için atılan adımlar önce milliyetçilik ilkesinin bir gereğidir.

Devletçilik ilkesini bütünleyen ilkeler

  • Devletin yaptığı her yatırım ekonomik bağımsızlığımız için atılmış bir adımdır. Bu yönüyle MİLLİYETÇİLİK ilkesini bütünler.
  • Öte Yandan, Devletçilik beraberinde “sosyal devlet” anlayışını getirir. Bu yönüyle de HALKÇILIK ilkesini bütünlemektedir.

NOT: Sosyal devlet için bakınız: HALKÇILIK

 

Ülkemizde devletçilik ilkesi gereği atılan belli başlı adımlar şunlardır:

  • 1933’te hazırlanan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı
  • 1939’da hazırlanan İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı
  • Bu Planlar dâhilinde atılan adımların her biri (Malatya, Bursa, Manisa ve Kayseri’de tekstil sanayi, Gemlik’te yapay ipek sanayi, Paşabahçe’de cam, Beykoz’da deri, İzmit’te büyük bir kâğıt sanayi, Karabük’te demir-çelik fabrikası kuruldu.)
  • 1925’te yabancıların elinden sigara tekeli (Reji idaresi) satın alındı. (Milliyetçilik ve Devletçilik ilkesi ile ilgilidir.)
  • 1925’te sanayicilere kredi sağlamak için sanayi ve maden bankası açıldı. (Daha çok Devletçilik ilkesi ile ilgilidir.)
  • 1933’te bu bankanın yerine Sümerbank kuruldu. (Daha çok Devletçilik ilkesi ile ilgilidir.)
  • 1929 yılında Türk üreticisini koruyacak gümrük tedbirleri alındı.(önce MİLLİYETÇİLİK ilkesi ile ilgili, ikinci dereceden DEVLETÇİLİK ilkesi ile de ilgilidir.)
  • 1930’da Türk parasının değerini korumak, Türk ekonomisine yön vermek amacıyla Merkez Bankası kuruldu. (Önce MİLLİYETÇİLİK ilkesi ile ilgili, ikinci dereceden DEVLETÇİLİK ilkesi ile de ilgilidir.)
  • 1935’te maden işleriyle uğraşmak için Etibank ve MTA kuruldu. (Daha çok Devletçilik ilkesi ile ilgilidir.)