Barış Konferansı ile ilgili Türkiye’yi bazı önemli meseleler beklemekteydi.

1. Konferans nerede toplanacak?

  • Türkiye, konferansın İzmir’de toplanmasını istiyordu.
  • Konferans İzmir’de toplanırsa Türkiye’yi Mustafa Kemal temsil etmek istiyordu.
  • Ancak karşı taraf böyle bir konferansın tarafsız bir yerde toplanması gerektiğini savunmaktaydı.
  • Türkiye, buna itiraz etmedi.
  • Böylece konferansın, tarafsızlığı ile ünlü İsviçre’nin Lozan kasabasında toplanmasına karar verildi.

2. Türkiye’yi konferansta kim temsil edecek?

  • Rauf Orbay bu konuda istekliydi. Mondros Ateşkesinin lekesini üzerinden temizlemek istiyordu.
  • Ancak diğer yanda Mudanya gibi diplomatik bir başarı denebilecek antlaşmayı imzalamış İsmet İNÖNÜ vardı.
  • İsmet Paşa bu konuda çok istekli olmamasına rağmen, Mustafa Kemal ona güveniyordu.
  • Sonuçta Dış İşleri Bakanı yapılan İsmet İnönü başkanlığında bir heyetin Lozan’a gönderilmesine karar verildi.

3. İtilaf Devletleri Lozan Konferansına Osmanlı Hükümetini de davet etmişti.

  • İtilaf Devletleri böylece iki taraf arasında görüş ayrılığı yaratmak ve bundan yararlanmak istiyordu.
  • TBMM hükümeti için bu kabul edilemezdi.
  • Buna izin vermemek için 1 Kasım 1922’de Saltanat kaldırıldı.

DİKKAT: İtilaf Devletlerinin bu tutumu, Mudanya Ateşkes Antlaşması ile çelişmektedir. Çünkü Mudanya Ateşkesinde Osmanlı Devleti’nin hukuken sona erdiğini kabul etmişlerdi.

NOT: Bu konuda ayrıntılı bilgi için bakınız: Saltanatın kaldırılması

 

4. Türk Heyeti anlaşma için hangi konularda taviz verebilir? Hangilerinde asla taviz veremez?

Türk heyetinin asla taviz vermeyeceği iki konu:

A.Ermeni yurdu

B. Kapitülasyonlar

 

Konferansa Katılan Devletler:

  • İngiltere,
  • Fransa,
  • İtalya,
  • Yunanistan,
  • Romanya,
  • Japonya,
  • Yugoslavya,
  • Türkiye

Boğazlarla ilgili oturumlara katılmak üzere

  • Sovyet Rusya ve
  • Bulgaristan;

gözlemci devlet statüsünde

  • ABD yer almıştır.

I. Tur Görüşmeler 

  • 20 Kasım 1922’de başlayan Lozan Konferansı’nda İsmet İnönü’nün açılış konuşması çok önemlidir: “ Çok acı çektik, çok kan akıttık. Tek bir isteğimiz var: Bütün özgür uluslar gibi hür ve bağımsız olmak.”
  • Ancak Konferansa katılan devletler aynı fikirde değildi.
  • Bu yüzden, boğazlar, Musul, borçlar, kapitülasyonlar ve Karaağaç sorunları nedeniyle sonuca ulaşamadığı için görüşmeler 4 Şubat 1923’te kesildi.

Görüşmelere verilen arada;

  • Türk orduları boğazlar ve Musul üzerine yürümeye hazırlandı.
  • Durum gergindi ancak yeni bir savaşı hiçbir taraf istemiyordu.
  • Lozan’a ara verilen dönemde İzmir I. İktisat Kongresi’ni toplayan Türkiye, gerekirse ekonomik bağımsızlık için savaşacağını duyurdu. (Misak-ı İktisadi) 

NOT: Bu konuda ayrıntılı bilgi için bakınız: İzmir İktisat Kongresi 

II. Tur Görüşmeler

  • 23 Nisan 1923’te ikinci tur görüşmeler başladığında İtilaf Devletleri daha uzlaşmacı bir tutum içine girmişlerdir.
  • Çok çetin geçen görüşmeleri ardından 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır.