DİKKAT:

  • Öncelikle ilk bilmemiz gereken konu, Moskova Antlaşması bir Ateşkes ya da Barış Antlaşması değildir. Bu bir Dostluk Antlaşmasıdır.
  • Ortak düşmanlara sahip iki yeni rejim TBMM Hükümeti ve Sovyet Rusya birbirlerine dost olduklarının sözünü vermişlerdir.
  • Peki, ne oldu da yüzyıllarca düşman olan Rusya ile dost olduk? Sebepleri bu açıdan değerlendirmeliyiz.

Moskova Antlaşmasının Sebepleri

  • I.Dünya Savaşı’nda Bolşevik ihtilali çıkmış ve Çarlık Rusya’nın yerine kurulan Sovyet Rusya gizli antlaşmaları açıklayarak savaştan çekilmiştir. Bu, Sovyet Rusya’yla İtilaf Devletlerini düşman haline getirmişti. Yani her iki tarafın da düşmanı ortaktı.
  • Kapitalist fikirlerin kendi rejimi için zararlı olduğunu düşünen Rusya, bu ülkelerle arasında bir tampon bölge istiyordu.
  • Anadolu ve Boğazlarda bulunan İtilaf Devletleri’nin sosyalist rejimi tehdit etmesi.
  • Sovyet Rusya, güney sınırını güvence altına almak istiyordu.
  • Rusya’nın dış politikada güçlü bir müttefike ihtiyaç duyması.
  • TBMM’nin I. İnönü Muharebesini kazanarak kalıcı olacağını ispatlaması
  • TBMM doğu sınırını güvence altına almak istemesi.
  • TBMM’nin Rusya’dan alacağı askeri ve ekonomik yardıma ihtiyaç duyması.

DİKKAT: TBMM Hükümeti’nin Londra Konferansına davet edilmesi ve Emperyalist ülkelerle anlaşma ihtimali, Moskova Antlaşmasının sebeplerinden birisi olmasa da süreci hızlandırıcı bir rol oynamıştır.

NOT: Türkiye adına Antlaşmayı Ali Fuat Cebesoy başkanlığında bir heyet imzalamıştır.

Moskova Antlaşmasının Maddeleri

  • İki taraftan birinin tanımadığı uluslararası antlaşmayı diğer taraf da tanımayacaktır.

YORUM: İki devletin uluslararası alanda ortak hareket edeceği anlamına gelir.

  • Çarlık Rusya ile Osmanlı Devleti arasında yapılan antlaşmalar geçersiz sayılacaktır.

YORUM: Bu madde her iki devlette de rejim değişikliği olduğunun göstergesidir. İki yeni rejim TBMM ve Sovyet Rusya, eski rejimleri yok sayıyor. Böylece birbirlerine meşruiyet kazandırıyorlar.

  • Sovyet Rusya Misak-ı Millî’yi kabul edecektir.

YORUM: Rusya, Misak-ı Millî’yi kabul eden ilk Avrupalı devlettir.

  • Sovyet Rusya, kapitülasyonların kaldırıldığını kabul edecek.
  • Sovyet Rusya, TBMM ile Ermenistan ve Gürcistan arasında yapılan antlaşmaları Batum’un Gürcistan’a verilmesi şartıyla kabul edecektir.

YORUM: Batum, Misak-ı Millî’den verilen ilk tavizdir.