1. ÖRGÜN EĞİTİM KURMULARI:

Bir kurum çatısı altında yürütülen planlı eğitim faaliyetidir. Osmanlı Devletindeki başlıca örgün eğitim kurumları:

  • Sübyan Mektebleri,
  • Medreseler,
  • Askeri eğitim yapılan Ocaklar,
  • Enderun

2. YAYGIN EĞİTİM :

Sosyal hayatın içinde kendiliğinden gerçekleşen, herhangi bir plana sahip olmayan eğitim faaliyetidir. Osmanlı Devletindeki başlıca yaygın eğitim kurumları:

  • Cami,
  • Tekke,
  • Zaviye,
  • Lonca vb.

 

17. YY’A KADAR OSMANLI DEVLETİ’NDEKİ EĞİTİM KURUMLARI:

A. MESLEKİ EĞİTİM:

 

B. SARAY EĞİTİMİ:

1. ENDERUN İÇİN BAKINIZ: OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI / SARAY 

2. HAREM:

  • Haremde Padişahın eşleri, çocukları, Annesi ve diğer cariyeler yaşardı.
  • Harem aynı zamanda bir okul niteliğindeydi.
  • Harem’deki cariyeler kalfa kadınların sıkı disiplini altında eğitim görürlerdi.
  • Özel yeteneklerine göre müzik, edebiyat, nakış vs. eğitimi alırlardı.
  • HAREM İÇİN AYRICA BAKINIZ: OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI / SARAY

3. ŞEHZADEGAN MEKTEBİ:

  • Sarayın içindeki bu mektepte Şehzadeler ilköğrenim düzeyindeki eğitimlerini alırlardı.
  • Bu eğitimin ardından Sancaklara yönetici olarak gönderilirler, burada uygulamalı eğitim yapabilirlerdir.

 

C. ASKERİ EĞİTİM:

  • Osmanlı Devletinin merkez ordusu olan Kapıkulları OCAK denilen askeri bölümlerde eğitimlerini alırdı.
  • Her Ocak savaşta uzmanı olduğu askerlik görevini yerine getirirdi.
  • Aynı zamanda uzmanı olduğu alanla ilgili eğitim de Ocağın içinde verilirdi.
  • Örneğin Yeniçeri ocağında hem yeniçeri yetiştirilir. Hem de bu yeniçeriler savaşta görevlerini yapardı.

Acemi Ocağı: Devşirilen çocuğun, Türk ailenin yanında yeteri kadar vakit geçirdikten sonra geldiği ilk askeri ocaktır. (Acemi Birliğine benzetebiliriz ) Burada temel askeri eğitimini alan Kapıkulu, ilgi ve yeteneğine göre diğer ocaklara gönderilirdi. Buna “Kapıya Çıkma” ya da “Çıkma” adı verilirdi.

Kılıçhane: Kılıç gibi kesici silahların yapımı ile ilgilenen askeri sanat mektebidir.

Tophane: Top döküm ve kullanımı ile ilgilenen askeri sanat mektebidir.

Humbarahane: Humbara denilen Havan topunu yapmak ve kullanmak ile ilgilenen askeri sanat mektebidir.

Tüfekhane: Tüfek yapımı, onarımı, kullanımı ile ilgilenen askeri sanat mektebidir.

Mehterhane: Askeri mızıka okulunun adıdır.

 

D. MEDRESE EĞİTİMİ:

 

  • Ders okunan, ders verilen yer anlamına gelen medreseler, Osmanlı Devleti’nde eğitim öğretim sisteminin temel kurumuydu.

Medreselerde Ortaokul, Lise ve Üniversite düzeylerinde eğitim verilmekteydi.

  • İLKOKUL: MAHALLE MEKTEBİ
  • ORTAOKUL: MEDRESE (HARİÇ MEDERESLER)
  • LİSE: MEDRESE (DAHİL MEDRESELER)
  • ÜNİVERSİTE: MEDRESE (SAHN-I SEMAN / SÜLEYMANİYE)

Özellikle Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman zamanında medrese eğitimi ve öğretimi zirve dönemini yaşadı. Medreselerde müftü, kadı, müderris, hekim, astronomlar ve matematikçiler yetişiyordu.

Medreseler kendi aralarında öğretim verdikleri alanlara göre uzmanlaşmıştır.

  • Darüttıp Medreselerinde tıp eğitimi verilir ve devletin hekim ihtiyacı buralardan karşılanırdı.
  • Darülhadis Medreselerinde hadis alanında ileri düzeyde eğitim verilirdi.
  • Darülkurra Medreselerinde ise Kur’an-ı Kerim’i ezberleyen, usule göre okuyan hafızlar yetiştirirdi.
  • Darülhendese medreselerinde ise matematik ve astronomi alanlarında eğitim verilmekteydi.