• Osman Bey, Beyliği’nin ilk yıllarında çevresindeki tekfurlarla savaşmak yerine onlarla dostane ilişkiler kurdu. Böylece bölgedeki durumunu kuvvetlendirmeye çalıştı.

Osman Bey döneminin ilk savaşı Ermenibeli savaşıdır. (1284)

  • Kayı boyu, Ertuğrul bey zamanından beri Bilecik tekfuru ile iyi ilişkiler kurmuştur. Kayılar yaylaya çıkarken bazı eşyalarını ve ağırlıklarını Bilecik’e emanet bırakır, yaylanın dönüşünde de bu emanetleri geri alırlardı. Aralarında yaptıkları anlaşmaya göre bu iş silahsız gençler ve kadınlar tarafından yapılırdı.
  • Kayı boyunun yaylaya gidiş ve dönüşlerinde İnegöl İnegöl tekfuru sürekli saldırarak Kayılara zarar veriyordu. Hatta çevre tekfurları da Osman Bey’e karşı kışkırtıyordu.
  • 1284 yılında Kayılar yaylaya çıkacağı zaman İnegöl tekfuru Ermenibeli denilen bölgede Kayılara pusu kurdu. Pusu’nun haberini Bilecik tekfuru sayesinde öğrenen Osman Bey sayıları az olmasına rağmen savaşı kabul etti.
  • Yapılan savaşı Osman Bey kazandı. Bu savaşta kardeşi Sarı Batının oğlu Bayhoca şehit oldu. Bu başarıdan sonra Anadolu Selçuklu sultanı tarafından Söğüt, Osman Bey’e yurt olarak verildi ve Osman Bey Eskişehir sancağının başına getirildi.

Şeyh Edebali kimdir

  • Şeyh Edebali Osman Bey’in kayınpederidir. Anadolu’daki önemli ahi reislerindendir. İtburnu denilen mevkide tekkesi vardır. Osman Bey Şeyh Edebali’nin kızı Bala hatun ile evlenmiştir. Şeyh Edebali, devrin meşhur alimlerinden biridir. Aslen Adanalıdır. Suriye ve Mısır’da tahsilini yapmıştır. Ahilik o sırada Anadolu’da son derece güçlü durumdadır. Edebali’nin itibarı ise çok büyüktür. Osman Gazi, onun kızını alarak ahiliğin nüfuzundan yaralanmak istemiştir. Diğer yandan ahiler de Osman Bey ile akrabalık kurarak onunla güç birliği etmek istemiştir. Nitekim Osmanlı Beyliği’nin kuruluş ve gelişmesinde ahilerin hizmetleri çok büyüktür. Şeyh Edebali başta olmak üzere şeyh Mahmut gazi, Ahi Hasan ve sonra Sadrazam olan Çandarlı Kara Halil Paşa hep ahilerdendir.
  • Eski Osmanlı tarihçileri ve bazı anonim Osmanlı kaynakları Şeyh Edebali’nin kızını yanlış olarak Mal hatun diye anmışlardır. Hâlbuki Orhan Gazi’nin annesi olan Mal Hatun Ömer adında bir kişinin kızıdır. Edebali’nin kızı Bala hatun ise şehzade Alaeddin’in annesidir.

 

Bağımsızlık yolunda ilk adım

  • Osman Bey’in ilk önemli başarısı yaptığı baskınla Kulacahisar Kalesi’ni fethetmesidir.
  • Bu kalenin Fethi İnegöl ve Karacahisar tekfurlarının ona karşı birleşmesine sebep oldu. İkisine karşı Domaniç dolaylarında yapılan İkizce (erice) savaşını Osman bey kazandı. Ancak bu savaşta da kardeşi Sarı Batı şehit oldu.
  • Onun bu başarısı üzerine Selçuklu sultanı Kara Balaban çavuş ile Osman bey’e bir ferman gönderdi. Ayrıca bu ferman’ın yanında tuğra, alem, altın kılıç, gümüş takımlı at ve 100000 dirhem para gibi Beylik alametleri de gönderdi.
  • Osman Bey tekfurların kendisine karşı ittifak yapmasına engel olmak için uzun bir kuşatmanın ardından Karacahisar kalesini 1291’de fethetti. Bu süreçte Sakarya ırmağının yukarı kesimlerine Göynük, Sorgun, Mudurnu, Taraklı, yörelerine akıncılar gönderdi.

Bilecik ve Yarhisar fethediliyor

  • Osman Bey bir süre Bizans kuvvetleriyle savaş yapmadı. Bu süre içinde Bilecik tekfuru ve özellikle Harmankaya tekfuru Köse Mihal ile dostluğunu sürdürdü. Ama tekfurlar Osman Bey’in çevrede güç kazanmasını kaygıyla izliyorlardı.
  • Nihayet Bilecik tekfurunu Osman bey’e karşı döndürmeyi başardılar. Onu Yarhisar tekfurunun kızı ile evlendirecekler ve düğüne çağırdıkları Osman bey’i öldüreceklerdi. Durumu öğrenen Köse Mihal, Osman bey’e haber gönderdi.  Osman Bey her zamanki gibi yaylaya çıkma bahanesiyle 40 askerini kadın kılığında Bilecik Hisarı’na sokmayı başardı. Ayrıca Çakır pınarında toplanan düğün alayı ile birlikte gelen gelin Holofira’yı tutsak etti. Böylece tekfurları kendi oyunları ile yenerek Yarhisar ve Bilecik’i fethetti. (1298)

NOT:  Adı Nilüfer olarak değiştirilen Holofira, Osman Bey’in oğlu Orhan bey ile evlendirildi. Şehzade Süleyman paşa ve 1. Murat’ın anneleri Nilüfer hatun’dur.

  • Osman Bey, İnegöl tekfurunu cezalandırmak için komutanlarından Turgut Alp’i İnegöl’ün fethi için gönderdi kısa zamanda İnegöl ve çevresi Osmanlılara katıldı İnegöl alındıktan sonra beyliğin merkezi Bilecik’e taşındı.

Köse Mihal kimdir?

  • Osmanlıların kuruluş yıllarında önemli işler yapan Köse Mihal Bizans’ın Harmankaya tekfuruydu.
  • Osmanlı kaynaklarına göre 1280’lerde Eskişehir Türk beyi ile Osmanlı’nın arasında yapılan bir savaşta Eskişehir beyinin yanında çarpışırken tutsak düştü. Ama yiğitliğinden ötürü serbest bırakıldı.
  • Bu olaydan sonra Osman Bey’in yakın dostu oldu. 1292’de Taraklı, Göynük ve Mudurnu yörelerine düzenlediği akınlarda onun yanında yer aldı. Bilecik ve Yarhisar tekfurlarının hazırladığı suikast planını Osman bey’e bildirdi.
  • Daha sonra Müslümanlığı kabul eden Köse Mihal Abdullah adını aldı. Osmanlıların hizmetinde Geyve, Akhisar ve Orhaneli’nin fethinde bulundu. Bursa’nın alınmasında önemli katkıları oldu.
  • Daha sonraki Rumeli fetihlerinde de önemli rol oynayan oyuncu ünlü Akıncı ailesi Mihaloğulları onun soyundan gelir.

Koyunhisar (Bafeon) Savaşı 1302 ve Osmanlı Devleti’nin kuruluşu

  • Bursa tekfuru Osman Bey’in hareketlerini kendisi için tehlikeli gördüğünden çevre tekfurlarla bir ordu oluşturdu. Bu ordu’ya başta Bursa olmak üzere Atranos, Kete, Bednos ve Kestel tekfurları katıldı.
  • Birleşik tekfur kuvvetleri İzmit’in kuzeydoğusunda Koyunhisar denilen yerde Osman bey ile savaşa girdi. Osman Bey bu savaşta yeğeni Aydoğdu’yu kaybetti. Ancak savaş Osmanlılar tarafından kazanıldı.
  • Çekilen tekfurların ordusu izlenerek Dinboz’a kadar sürüldü. Dinboz’da düşmanla ikinci bir çarpışma yapıldı ve bunu da Osmanlılar kazandı. Kestel ve Bednos tekfurları savaş alanında öldürüldü. Kete tekfuru esir alınarak kendi kalesi önünde öldürülmesi kalenin hemen teslim olmasını sağladı.
  • Kısa zamanda Kestel ve Ulubat kaleleri de Osmanlıların eline geçti. Bu arada İznik çevresindeki Karahisar kalesi de alındı.

Osmanlı beyliği ne zaman bağımsız oldu?

  • Yakın zamana kadar ders kitaplarımızda dâhil olmak üzere pek çok kaynakta Osmanlı Devleti’nin bağımsızlık tarihi 1299 olarak verilmekteydi. Bu tarih son Selçuklu hükümdarı 3 Alaaddin Keykubat’ın Konya’dan alınarak İran’a götürüldüğü tarihtir. Bu durum Anadolu’da bir iktidar boşluğu yaratmış ve Selçuklu tahtının boş kalması üzerine Anadolu Türk beylikleri bağımsızlıklarına kavuşmuştur.
  • Ancak son yapılan çalışmalar özellikle Halil İnalcık‘ın yorumu bu yönde değildir. Ona göre Osmanlı Beyliği’nin bağımsızlık tarihi 1302’dir yani Koyunhisar Savaşı. Çünkü bu tarihte Osman Bey Anadolu’da gazanın önderi olarak kendini gösterecek, bir haneden kurucusu ve karizmatik bir lider olarak ön plana çıkacaktır. Ayrıca bu savaştan sonra kendi adına para bastırmış ve hutbe okutmuştur. Tüm bunlardan dolayı Osmanlı Devleti’nin kuruluş tarihi olarak 1302 kabul görmektedir.

Osman Bey yönetimi merkezileştiriyor

  • Osmanlı Devleti’nin o zamana kadar kurulmuş diğer tüm Türk devletlerinden en büyük farkı merkeziyetçi yönetim anlayışıdır. En baştan itibaren devletin titizlikle üstünde durduğu en önemli konu budur.
  • Osman Bey, Koyunhisar Savaşı’ndan sonra Anadolu Selçuklu devlet düzenini temel alarak her kaleye Subaşı, kadı ve dizdar atadı.
  • Yönetimindeki toprakları 5 bölgeye ayırdı. Bilecik’i kayınpederi Edebali’nin yönetimine vererek kendi ailesini de buraya yerleştirdi. Sultanönü ve çevresini oğlu Orhan bey’e, Eskişehir ve dolaylarını Gündüz Alp’e, İnegöl’ü Turgut Alp’e, Yarhisarı Hasan Alp’e, İnönü ve çevresini de Aykut Alp’e verdi.
  • Bu arada Osmanlı veraset sistemi için ileride çok belirleyici olacak ve çokça karşımıza çıkacak ilginç bir hadise yaşandı. Osman Bey, amcası Dündar bey ile Köprühisar Kalesi’ne yapılması düşünülen saldırıdan dolayı bir anlaşmazlık yaşadı. Toplanan Savaş meclisinde ki tartışma büyüyünce Osman Bey amcasını okla öldürdü. Bu uygulama önceleri gayri hukuki bir şekilde fatih’ten sonra ise resmi olarak Osmanlı padişahları tarafından Ekber ve Erşed sisteminin gelişine kadar pek çok kez tekrarlanacaktır. 

Bursa kuşatması başlıyor

  • Osman Bey, Koyunhisar zaferinden sonra Bursa ile ilgilenmeye başladı. Yapılan savaş toplantılarında Bursa’nın kuşatma ile alınamayacağı anlaşıldığı için çevresine 2 küçük kale yapılarak şehir kuşatıldı. Bu kuşatma şehrin fethine kadar 10 yıl sürdü. Bursa’nın çevresindeki topraklar Osmanlıların eline geçtiği gibi Bursa’ya giriş çıkış ve yiyecek yardımına da engel olundu.
  • Ancak Osman Bey, 1320 yılında nikris (Gut) hastalığının artmasından dolayı oğlu Orhan bey’i kendisine vekil tayin etti.
  • Rivayete göre son nefesini Bursa’nın fethedildiği haberini aldıktan sonra verdi. Önce Söğüt’e defnedilen Osman Bey, sonra vasiyetine uyularak Bursa’da Gümüşlü Kümbet’e gömüldü. (1326)