1. DÜŞÜNCE VE İLİM HAYATI

  • Büyük Selçuklu Devleti sadece siyasi ve askeri açıdan Türk İslam dünyasına hizmet etmemiştir. İlim, sanat, edebiyat alanında da önemli hizmetleri olmuştur. Selçuklu sultanları alimleri, şairleri, sanatkaları himaye etmiş, her açıdan onları desteklemiştir. Harezmi, Ibn-i Türk, Farabi, Buruni, İbn-i Sina, Gazali, Ömer Hayyam hem dönemlerinde ve hem de geleceğe damga vuran bilim adamları olarak tanınmışlardır.
  • İslamiyet’le birlikte Türklerin yaşantısına giren bir kurum da medreselerdir. “ders verilen yer” anlamına gelen medreseler Türk-İslam dünyasında halkın eğitildiği temel eğitim kurumlarıdır.
  • Bazı kaynaklara göre İlk Selçuklu Medreseleri Tuğrul Bey döneminde Nişabur’da açılmıştır.

NİZAMİYE MEDRESELERİ

  • Ancak Selçuklu’da eğitim ve mederese denilince mutlaka bilmemiz gereken Sultan Alparslan ve onun veziri Nizamülmülk’tür. Alpaslan’ın emri ile ilkini Nişabur’da açtığı ( en ünlüsü Bağdat Nizamiye Mederesesi) ve kendi adıyla anılan Nizamiye Medreseleri Dünya eğitim tarihinde yeni bir çığır açmıştır.
  • Nizamiye Medreseleri Dünya’da ilk kez programlı eğitimin uygulandığı eğitim kurumu olduğu için dünyanın ilk üniversitesi olarak kabul edilir.

 

  • Nizamiye Medreselerinin kuruluş amaçları:
  1. Sürekli sınırları genişleyen devletin, artan devlet adamı ihtiyacını karşılamak
  2. Hasan Sabbah ve Batınilik ile mücadele edecek alimler yetiştirmek
  3. İslamiyet’i yeni kabul etmiş Türklere İslam’ı doğru öğretecek din alimi yetiştirmek

 

2. DİL VE EDEBİYAT

  • Türk-İslam kültürü ile oluşan diğer bir önemli gelişme Türkçenin Arapça ve Farsçanın yoğun tesirinde kalmasıdır.
  • Selçuklularda Devletin;
  1. Resmi dil ve edebiyat dili Farsça,
  2. Eğitim – öğretim dili ve bilim dili ise Arapça
  3. Orduda ve halk arasında konuşulan dil Türkçedir.

SONUÇ:

Farsça ve Arapçanın yoğun olarak kullanılması Türk Dili’ndeki gelişmenin yavaşlamasına neden olmuştur.

  •  Vezir Nizamülmülk’ün Kaleme aldığı ve Melikşah’a sunduğu “siyasetname” adlı eserinde iyi bir devlet yöneticisinde bulunması gereken özellikleri anlatmıştır.

3. SANAT HAYATI:

Türk sanatında İslamiyet ile birlikte iki büyük değişiklik meydana gelmiştir.

1. Mimari faaliyetleri başlamıştır.

İlk gelişen mimari dini ve askeri mimaridir. Çok geniş alanlara yayılan Türkler bir yandan karşılaştıkları uygarlıkların sanatından etkilenirken diğer yandan onları etkilemişlerdir. Özellikle mimari alanında ileri gitmişler, mimariye “Kubbe” sanatını getirmişleridir.

2. Selçuklularda resim ve heykel sanatı dince yasak olarak nitelendirildiğinden fazlaca gelişmemiş bunların yerine Minyatür, Hattatlık, Çinicilik, Oymacılık gibi süsleme sanatları gelişmiştir.