EMEVİLER DÖNEMİ

• İslam Devleti’nde Emevi (Ümeyye) soyundan gelen Muaviye’nin halifeliği ile “Emevi Hanedanı” devri başlamış oldu.
• Devlet merkezi Kufe’den Şam’a taşınmıştır.

DİKKAT: İslam Devleti’nde iktidar değiştikçe başkent de değişmiştir. Başkent değişikliğinin sebebi herkesin en güçlü olduğu şehri başkent seçmesidir. Fetihler veya başka bir sebep yoktur.

• İlki karadan, diğeri denizden olmak üzere İstanbul emeviler tarafından iki kez kuşatılmış, ancak sonuç alınamamıştır. 

NOT: 1. Kuşatmaya katılan Hz. Muhammed’in sancaktarı Hz. Eyüp şehit düşmüştü. (İstanbul’un fethinden sora mezarı bulunarak üzerine Eyüp Sultan Türbesi diye tanınan türbe yapılmıştır.)

Kerbela Olayı (680):

• Muaviye’nin, oğlu Yezid’i halife olarak yerine getirmesi üzerine

NOT: Böylece halifelik Saltanata dönüşmüştür.        

• Küfeliler Hz. Ali’nin küçük oğlu Hz. Hüseyin’i halife ilan etmek için Küfe’ye çağırdılar. Halife Yezid kuvvetleri, Hz. Hüseyin’in Küfe’ye gitmesini engellemek için Kerbela denilen yerde Hz. Hüseyin ve yakınlarını öldürmüşlerdir.
• Bu olay; Müslümanların Şii ve Sünni olarak kesin bir biçimde ayrılmalarına neden oldu.

Emeviler döneminde fetihler:

• Kuzey Afrika’nın fethi Emeviler Devrinde tamamlanmıştır.

• Tarık Bin Ziyad, Cebelitarık (Septe) boğazını geçerek ilk kez Avrupa kıtasına girmiş, Vizigot Krallığını Kadiks Savaşı’nda (711) yenmiş ve İspanya fethedilmiştir.
• Puvatya Savaşı (732): Fransa’ya kadar ilerleyen Müslümanlar ile Franklar arasında yapılmıştır. Müslümanlar başarılı olamayarak İspanya’ya geri çekilmişlerdir. Puvatya Müslümanların batıda ulaştıkları son yer olmuştur.

NOT: Müslümanlar İspanya’ya ENDÜLÜS adını vermiştir.

Emeviler dönemi Türk-Arap ilişkileri:

• En kötü dönemini yaşar. En yoğun mücadeleler bu dönemde yaşanmıştır. Bunun sebebi:

1. Emevilerin İslamı kılıç zoruyla yaymaya çalışması

2. Emevilerin Arap milliyetçiliği (Mevali politikası) yapması

• Emeviler Türklerin yaşadığı Horasan ve Maveraünnehir bölgelerini ele geçirmişler, ancak ilerleyişlerini Orta Asya’da Türgişler, Kafkaslarda Hazarlar durdurmuş ve bu bölgelerde islamiyetin yayılışını engellemişlerdir.

Halife Abdülmelik döneminde:

• Arapçanın “resmi dil” ilan edilmesi Arapçanın hızla Müslümanların yaşadığı bölgelere yayılmasına yol açmıştır.

DİKKAT: Arapçanın resmi dil ilan edilmesi Emevilerin Arap milliyetçiliği yaptığını kanıtlar.

• Abdülmelik döneminde “Dinar” adı ile ilk İslam parası bastırılmıştır.

Emevilerin yıkılış nedenleri:

a) Devletin hızlı genişlemesi ve Emevilerin bu toprakları yalnızca güç kullanarak ellerinde tutmaya çalışmaları,

b) Irkçı Arap politikası izlemeleri,Arap olmayan Müslümanlara Mevali (Köle) diyerek aşağılamalarına duyulan tepkiler,

c) Hz. Ali taraftarları (şiiler)‘nın Emevi ailesine karşı mücadele etmeleri

d) Peygamberimizin amcası Abbas oğullarının Emevi Hanedanına karşı olmaları,

• Abbasoğulları adına hareket eden Horasanlı Ebu Müslim’in Emevi Hanedanını yıkması ile bu devir sona ermiştir.

DİKKAT: Abbasiler ve Endülüs emevileri çağdaş devletlerdir. Emeviler bu iki devletin de çağdaşı değildir.

ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ

• Abbasi hanedanının egemenliğini kabul etmeyen Emevi soyundan gelen Abdurrahman’ın merkezi Kurtuba olmak üzere İspanya’da kurduğu devlettir.

DİKKAT: Endülüs Hükümdarları zamanla Halife unvanını kullanmışlardır. Böylece İslam tarihinde aynı zamanda Bağdat’ta Abbasi, Tunus’da Şii Fatimi ve İspanya’da Endülüs Emevi Halifeleri olmak üzere üç halife ortaya çıkmıştır. Bu durum halifeliğin “devlet başkanlığı” olduğunun açık bir göstergesidir.

• Taht sorunları ve iç karışıklıklar yüzünden güçlerini kısa sürede kaybetmişler İspanyollar tarafından yıkılmışlardır.
• İspanya’da “Tavaif-i Mülük” denilen küçük devletler ortaya çıkmıştır.
• Bunların en önemlisi ise Beni Ahmer Devleti’dir. (1232-1492). İspanya’daki son İslam varlığı Gırnata’daki Beni Ahmer Devleti olmuştur.

DİKKAT: Gerek Endülüs Emevi devleti gerekse Beni Ahmer devleti askeri ve siyasi başarıdan çok burada ortaya çıkardıkları yüksek medeniyetle iz bırakmışlardır. Avrupa, kağıt ve matbaa başta olmak üzere pek çok bilimsel çalışmayı Endülüs’ten öğrenmiştir. Bu yüzden Rönesans’ta bile etkisinden söz edilebilir.

• İspanyollar, Kastilya Kraliçesi ile Aragon Kralı’nın evlenmesi ile siyasi birliklerini sağladıktan sonra bu devlete son vermişlerdir.

NOT: İspanya’da büyük baskılar altında yaşayan Müslüman ve Yahudiler, II. Bayezid döneminde Oruç Reis ve Hızır Reislerin gayretleri ile Osmanlı ülkesine getirilerek yerleştirilmişlerdir. Ancak gerektiği kadar yardım edilememiştir. Bunu da II.Bayezid’in pasif politikasına ve Cem Sultan sorununa bağlayabiliriz.

DİKKAT: Gerek dört halife dönemini, gerekse emeviler dönemini kolayca aklımızda tutabilmek için bu iki dönemi karşılaştırabiliriz. benzerlik ve farklılıklara dikkat ederek pek çok şey öğrenebiliriz.