1. ROMA HUKUKU

• Roma’nın ilk yıllarında Roma’da geçerli olan hukuk sistemi, devletin kurucusu olan Patricilerin adetlerine dayanmaktaydı. “Yurttaşlar Hukuku” adı verilen bu kanunlardan yalnızca particiler yararlanmaktaydı.
• Buna karşılık Plepler ayı bir hukuka tabi idi. Bu hukuk sistemi yazılı değildi. Şekilci ve sert hükümler içeriyordu.
• Yargıçlar, yine particilerden gelen rahipler olduğu için onların keyfi uygulamaları oluyordu.
• Bu durum Roma’daki Patrici-Plep çatışmasına neden oldu.
• Bu mücadelenin sonunda pleplerin isteği kabul edildi.
• Bir komisyon tarafından hazırlanan kanunlar 12 adet tunç levhanın üzerine kazınarak Roma şehrinin merkezine asıldı.

12 levha kanunları ile birlikte;

• Roma hukuku yazılı hale getirildi.
• Patricilerin keyfi hareketlerinin önlenmesi, sınıf ayrımının ortadan kaldırılması için önemli bir adım atılmıştır.
• Pleplere devlet görevine katılma, particilerle evlenme hakkı tanınmıştır.

DİKKAT: 12 levha kanunları, Modern Avrupa Hukukunun temelini atmıştır.

2. JUSTİNİANUS KANUNLARI  

• Doğu Roma İmparatoru Justinianus 527 yılında tahta çıkar çıkmaz ilk iş olarak hukuk alanındaki karışıklığı gidermek istemiştir.
• Hukuk bilginlerinden oluşan bir komisyon kanunları bir araya getirdi.
• 3 milyon civarındaki kanunu 150bine indirerek Doğu Roma İmparatorluğundaki en büyük hukuki düzenlemeyi yapmıştır.

3. CENGİZ YASASI

• 13. yüzyıl başlarında Moğollar, Cengiz Han(Timuçin) liderliğinde birleşerek büyük bir Moğol İmparatorluğu kurmuşlardır.
• Cengiz Han devletin askeri güçle kurulduğunu, ancak kanunla ve kalemle idare edilebileceğini biliyordu.
• Bunun için Uygur kanunlarından yararlanarak kendi adıyla anılan yasalar yaptı.
• Kanunlar Uygurca yazılmıştır.