İnsanlar tarihin en eski devirlerinden beri zamanın neresinde olduğunu bilme ihtiyacı duymuştur. Bu ihtiyaçtan dolayı zamanı yıllara, aylara, haftalara, günlere bölerek takvimler yapmışlardır. Başlıca iki tür takvim vardır:

1. Güneş yılı esaslı takvim : Dünyanın güneş çevresindeki bir turu 1 YIL kabul edilmiştir. Bu takvimde 1 yıl 365 gün 6 saat sürer.

Ø  Dünyadaki ilk güneş yılı esaslı takvim Mısırlılar tarafından yapılmıştır.

2.  Ay yılı esaslı takvim: Ay’ın dünya çevresindeki 12 turu 1 YIL kabul edilir. Bu takvimde 1 yıl 354 gündür.

Ø  Dünyadaki ilk ay yılı esaslı takvim Sümerliler tarafından yapılmıştır.

Toplumlar yaptıkları takvimlerde kendi tarihleri için önemli olayları başlangıç kabul etmiştir. Örneğin:

Ø   Müslümanlar Hicret’i,

Ø   Romalılar Roma şehrinin kuruluşunu,

Ø   Yunanlılar ilk Olimpiyatları,

Ø   Hıristiyanlar Hz. İsa’nın doğumunu başlangıç kabul etmişlerdir.

Bugün kullandığımız Miladi takvim

Ø   İlk olarak Mısırlılar tarafından yapılmıştır.

Ø   Roma İmparatoru Jül Sezar zamanında yeniden düzenlenmiş ve takvim Julyen takvimi olarak kullanılmıştır.

Ø   daha sonra Papa 13. Gregorius tarafından yeniden düzenlenmiş ve Gregorien takvimi adını almıştır.

Ø  NOT : Miladi takvimin yaşadığı bu gelişim bize insanlık medeniyetinin tüm toplumların katkılarıyla oluştuğunu kanıtlar.

 

TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER

 

1. ONİKİ HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ: GÜNEŞ YILI ESASLIDIR. Türklerin kullandığı ilk takvimdir. Tek milli takvimimizdir. Orta Asya Türkleri tarafından yapılmış ve kullanılmıştır. Bir yıl 365 gün 5 saat olarak hesaplanmıştır. 12 hayvan ismi aylara değil yıllara verilmiştir. Aylar rakamlarla belirtilmiştir. 21 Mart ( NEVRUZ ) takvimin başlangıcıdır. Bugün hala Çin, Moğolistan ve Tibet’te kullanılmaktadır.

2. HİCRİ TAKVİM: AY YILI ESASLADIR. Kullandığımız tek ay yılı esaslı takvimdir. Takvim İslam Devleti’nde Hz. Ömer tarafından yaptırılmıştır. Bir yıl 354 gündür. ( arada 11 günlük fark vardır. ) Takvimin başlangıcı hicret (622) olayıdır. Türkler İslamiyet’i kabul ettikten sonra bu takvimi kullanmaya başlamıştır.

3. CELALİ TAKVİM: GÜNEŞ YILI ESASLIDIR. Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Melikşah döneminde Ünlü Astronom Ömer Hayyam başkanlığındaki bir heyet tarafından yapılmıştır. Takvim ismini Melikşah’ın ilk İsminden ( CELADEDDİN ) almıştır. Bir yıl 365 gün 6 saat olarak hesaplanmıştır. Takvimde yılbaşı 21 Mart ( Nevruz )’tır. Takvimi Büyük Selçuklu Devleti, Babür Devleti kullanmıştır.

4. RUMİ TAKVİM: GÜNEŞ YILI ESASLIDIR. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde batı ile ilişkilerin yoğunlaşması nedeniyle sadece mali işlerde kullanılmak üzere bu takvim yapılmıştır. Takvim 1839 yani Tanzimat döneminde kullanılmaya başlanmıştır. Takvimde bir yıl 365 gün 6 saat, başlangıç ise Hicret’tir.

5. MİLADİ TAKVİM : GÜNEŞ YILI ESASLIDIR. Günümüzde dünyanın çoğunun kullandığı bugün de kullanmakta olduğumuz takvimdir. 1 Ocak 1926 da bu takvimi kullanmaya başladık.

 

MİLAT VE YÜZYIL ( ASIR ) KAVRAMLARI VE KULLANILIŞLARI

MİLAT KAVRAMI: 

Bugün dünyanın büyük kısmının kullandığı Miladi takvime başlangıç yani “0” yılı olarak kabul edilen olaydır. Bu takvimdeki son düzenlemeyi Papa 13. geregorius yaptığı için takvim Hz. İsa’nın doğumu ile başlamaktadır. zaten Milat kelimesi doğum anlamına gelmektedir. Tarih’te Hz. İsa’nın doğumundan önce gerçekleşen olaylar Milattan önce ( MÖ ), Hz İsa’nın doğumundan sonra meydana gelen olaylar ise Milattan sonra ( MS ) ile gösterilir. Öte yandan Milattan önceki bir tarihi mutlaka MÖ ile belirtmek zorundayken Milattan sonrası için böyle bir zorunluluk yoktur. 

  • Milattan Önceki tarihler, rakamsal değerler açısından günümüzden uzaklaştıkça büyükmektedir.
  • Milattan sonra ise rakamlar büyüdükçe günümüze yaklaşmaktadır.
  • Milattan önceki iki tarih arasındaki farkı bulmak için iki rakam birbirinden çıkarılır.
  • Milattan önceki iki tarih arasındaki farkı bulmak için iki rakam birbirinden çıkarılır.
  • Tarihlerin biri milattan önce, diğeri milattan sonra ise aralarındaki farkı bulmak için bu rakamı toplarız.

 

YÜZYIL (ASIR) KAVRAMI:

Zamanı daha kolay algılayabilmek, tarihi daha kolay araştırıp öğretebilmek (Tıpkı çağ kavramı gibi) için takvim yüzer yıllık dilimlere ayrılmıştır. yüzyıl konusunda hepimizin yaşadığı en büyük sıkıntı takvimin “0” dan başlaması ve ilk yüzyılın “0” ile “99” arasında yaşanmış olmasıdır. bu yüzden yapmamız gereken bir rakamı yüze bölüp bir eklemektir.

PRATİK YOL : Bir tarihin son iki rakamını yok sayıp +1 ekliyoruz.

Örneğin: 1879 tarihi 18 + 1 = 19. Yüzyıl

                 751 tarihi 7+1= 8.Yüzyıl

                 2020 tarihi 20+1= 21. Yüzyıl

  • Milatan önce yüzyılı bulurken değişen hiçbir şey yoktur. Yine aynı işlemi yaparız.

Örneğin: MÖ 1879 tarihi 18+1=19. Yüzyıl

               MÖ   751 tarihi 7+1= 8.Yüzyıl

               MÖ 2020 tarihi 20+1= 21. Yüzyıl

  • Yüzyılların yarı ve çeyreklerini ise aşağıdaki tablodaki şekilde belirleriz.