Teşkilat-ı Esasiye neden TBMM açıldığında değil de I.İnönü Muharebesi’nden sonra ilan edilmiştir?

Çünkü, yeni bir anayasa ilan etmek, yeni bir devlet kurulduğunun ilan edilmesi anlamına gelmektedir. Bu yüzden de önemli bir askeri bir başarı kazanılması beklenmiştir.

NOT: Yine I. İnönü Muharebesinden sonra kabul edilen İSTİKLAL MARŞI’da yeni bir devlet kurulduğunu ilan etmek anlamına gelir.

Teşkilat- ı Esasiye’nin Önemli Özellikleri:

  • Yeni Türk Devleti’nin kurulduğunun hukukî ve siyasî kanıtıdır.
  • TBMM’nin açıldıktan sonra günün ihtiyaçlarına göre çıkardığı kanunların birleştirilmesiyle oluşmuş, Milli Mücadelenin düzenli bir biçimde yürütülmesinin sağlamıştır.
  • 23 Madden oluşur.
  • Olağanüstü koşullarda hazırlandığı için kişi hak hürriyetlerine yer verilmemiştir. Bu kısım Kanun-i Esasi’den aynen alınmıştır.
  • Güçler birliği ilkesi ve bunun sonucunda Meclis hükümeti sistemi benimsenmiştir.
  • Milli egemenlik, tek meclis, meclis üstünlüğü vb. temel ilkelere dayanır.
  • 1924 Anayasasına kadar yürürlükte kalmıştır.

DİKKAT: Sorularda bize Teşkilat-ı Esasiye’nin maddeleri değil, bu maddelerden çıkarılabilecek yorumlar sorulmaktadır.

 

 

Teşkilat-ı Esasiye’nin önemli maddelerini yorumlayalım

  • 1. Madde,“Egemenlik, kayıtsız, şartsız milletindir.”

YORUM: Bu maddeden Milli egemenlik ilkesine ulaşırız.

  • Yürütme kuvveti ve yasama yetkisi, milletin tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisi’nde belirir ve toplanır.

YORUM: Bu madde ile ilgili üç yorum yapılabilir.

1. Güçler Birliği ilkesinin benimsendiği anlaşılmaktadır.

2. Meclis üstünlüğü ilkesinin anlaşılmaktadır.

3. Tek meclis ilkesinin benimsendiği anlaşılmaktadır. (Kanun-i Esasi’de Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan birlikte yasama görevini üstleniyordu.)

  • Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idare edilir ve hükûmeti «Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti» adını taşır.

YORUM: Bu madde ile ilgili iki yorum yapılabilir.

1. Millet egemenliğine dayalı yeni bir devlet kurulduğu ilan edilmektedir. Ancak halkın bölünmesi istenmediği için bu devletin adı konmamıştır.

2. Yeni bir devlet kurduğu için İHTİLALCİ bir Anayasa özelliği gösterir.

  • Şeriat hükümlerinin uygulanması,….. TBMM’ye aittir.

YORUM: Bu maddeden Laik bir Anayasa olmadığını anlıyoruz.

  • Büyük Millet Meclisi, hükûmeti oluşturan bakanlıkları, “özel kanun gereğince seçtiği bakanlar vasıtasıyla yönetir. Meclis, yürütme ile ilgili işlerde bakanlara görev tayin eder; gerekirse bunları değiştirir.
  • Büyük Millet Meclisi Başkanı, Bakanlar Kurulu’nun da tabiî başkanıdır.

YORUM: Bu iki maddeden MECLİS HÜKÜMETİ sisteminin benimsendiği anlaşılıyor.

NOT: Teşkilat-ı Esasiye’de ki en büyük değişiklik Cumhuriyet’in ilanı ve Kabine Sistemine geçilmesi ile 29 Ekim 1923’te yapılmıştır.