Sivas Kongresi’nden Amasya Görüşmelerine

  • Erzurum ve Sivas Kongresi’nde alınan kararlardan biri, temsil heyetinin Osmanlı Mebusan Meclisi’nin yeniden açılmasını sağlamak için çalışmalar yapmasıydı.
  • Ayrıca Sivas Kongresi, Damat Ferit Hükümeti’nin, Ali Galip’i Sivas kongresini engellemekle görevlendirdiği için zor şartlar altında toplanmıştı.
  • Tüm bunlardan dolayı temsil heyeti daha vatansever, daha İtilaf yanlısı olmayan bir hükümet kurulana kadar Anadolu’nun İstanbul ile ilişkisinin kesilmesi kararını verdi.
  • Halksız bir hükümet durumunda kalan Damat Ferit Hükümeti istifa etti.
  • Yerine daha ılımlı bir kişi olan Ali Rıza Paşa Hükümeti kuruldu.
  • Bu Hükümet, İstanbul Anadolu haberleşmesini tekrar sağlamak için Bahriye Nazırı Salih Paşa’yı Amasya’ya gönderdi.
  • Salih Paşa’yla Mustafa Kemal arasında Amasya Görüşmeleri yapılmıştır.

 

Amasya Görüşmeleri (Protokolü) (20-22 Ekim 1911)

  • İstanbul Hükümetini (Ali Rıza Paşa Hükümeti) temsilen Salih Paşa ile Temsil heyeti başkanı Mustafa Kemal arasında olmuştur.
  • Salih Paşa, İstanbul-Anadolu irtibatının yeniden sağlamasına (Yani Anadolu’nun tekrar İstanbul’a tabi olması) karşılık;

Temsil heyetinin aşağıdaki şartlarını İstanbul Hükümeti’ne kabul ettireceğine söz vermiştir.

  • İstanbul Hükümeti, Sivas Kongresi kararlarını kabul edecek.
  • İstanbul Hükümeti, Türk topraklarının işgaline izin vermeyecek.
  • İstanbul Hükümeti Temsil Heyeti’nin onayı olmadan barış görüşmelerine katılmayacak.

Yorum: Bu, İstanbul Hükümeti’nin egemen haklarından verilmiş bir tavizdir. Bu yüzden kabul edilmemiştir.

  • Osmanlı Mebusan Meclisi yeniden açılacak.

SONUÇ: Salih Paşa bu şartlardan sadece Osmanlı Mebusan Meclisinin yeniden açılmasını İstanbul Hükümetine kabul ettirmiştir.

PEKİ NEDEN? 

  • İstanbul Hükümeti, dolayısıyla İtilaf devletleri neden diğer şartları kabul etmediler de bunu kabul ettiler? Çünkü Mebusan meclisi milleti temsil edecek esas kurumdur. Mebusan Meclisi açılırsa Mustafa Kemal’den de Temsil heyetinden de kurtuluruz diye düşünüyorlar. Ayrıca bu meclis İstanbul’da açılacağına göre meclise istediğimizi kabul ettirebiliriz diye düşünüyorlar. Buna henüz yapılmamış olan barış antlaşması da dahil.

ÖNEMİ: Temsil Heyeti’nin varlığı İstanbul Hükümeti tarafından resmen kabul edilmiştir.

DİKKAT: Sivas Kongresinden, TBMM’nin açılışına kadar ki olaylar rahatlıkla birbirine bağlanabilir. Bu kısım zaman zaman sorularda kronoloji şeklinde de sorulmaktadır. Bu olayları birbirine bağlarsak kronoloji ezberlememize de gerek kalmaz.

Şöyle ki;

  • Sivas kongresi sırasında yaşananlar (Ali Galip olayı) Anadolu-İstanbul bağlantısının kopmasına neden oldu.
  • Bu, Damat Ferit hükümetinin düşmesine ve Ali Rıza Paşa’nın başbakan olmasına neden oldu.
  • Ali Rıza Paşa hükümeti İstanbul-Anadolu bağını tekrar kurmak için Amasya görüşmelerini gerçekleştirdi.
  • Amasya görüşmeleri sonucunda Son Osmanlı Mebusan Meclisi açıldı.
  • Mustafa Kemal giden vekillerden Erzurum, Sivas kararlarını mecliste kabul etmelerini istedi.
  • Bu kararların adı Misak-ı Milli‘dir.
  • Osmanlı Mebusan Meclisi, Misak-ı Milli’yi kabul edince İstanbul resmen işgal edildi.
  • İstanbul’un resmen işgali, Mustafa Kemal’e Anakara’da TBMM’yi açabileceği ortamı hazırladı.