ISLAHAT FERMANI (1856)

İç Sebepler

1- Tanzimat fermanı ile başlayan yenileşme hareketlerinin devamı getirmek.
2- Devletin dağılmasını engellemek.

ÖNEMLİ: Fermanın yayınlanmasında etkili olan fikir OSMANLICILIK fikridir.

Fermanın Amacı; Osmanlı’da yaşayan Müslüman ve Gayrimüslim tebaayı eşit hale getirmektir. Ancak ferman amacını aşmıştır. Gayrimüslimleri, Müslüman tebaanın önüne geçiren bazı ayrıcalıklar vermiştir.

DİKKAT: Bu yüzden Islahat fermanı, Müslüman tebaa arasında “BUNDAN SONRA GÂVURA, GÂVUR DEMEYECEKMİŞİZ.” şeklinde yorumlanmıştır.

DİKKAT: Tanzimat fermanı gibi Islahat fermanı da Sultan Abdülmecid döneminde ilan edilmiştir.

Dış Sebepler

1- Paris Konferansı’nda Osmanlı Devleti üzerindeki baskıları azaltmak, konferanstan olumlu sonuçlar almak.
2- Balkanlardaki isyanların sona erdirmek.
3- Avrupalı devletlerin, özellikle Rusya’nın Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışarak azınlıkları kışkırtmasını engellemek.

ISLAHAT FERMANI İLE GETİRİLEN DÜZENLEMELER

  • Müslüman olmayan halka din ve vicdan özgürlüğü sağlanacaktır.
  • Okul, kilise, hastane gibi binaların tamiri ve yeniden inşaası sağlanacaktır.
  • Hıristiyan ve Yahudi azınlığı küçük düşürücü sözler yasaklanmıştır.
  • Hıristiyan azınlıklara devlet memurluklarına ve çeşitli okullara girme imkânı verilmiştir.
  • Mahkemelerin açık yapılması, herkesin kendi dinine göre yemin etmesi, hapishanelerin ıslahı ve kanunların azınlıkların diline çevrilmesi kararlaştırılmıştır.
  • Vergiler herkesin gelirine göre alınacak, cizye vergisi ile iltizam usulü kaldırılacaktır.
  • Azınlıklara bedelli askerlik getirildi.
  • Hıristiyanlar da il genel meclisine üye olabilecekler
  • Yabancılara da vergilerini vermek şartıyla mal, mülk sahibi olma imkânı verilmiştir.
  • Gayrimüslimlere kendi banka, şirket, okullarını açma imkânı verilmiştir.

 

BÖYLECE;

1. Gayrimüslimler, Müslümanlarla eşit vatandaşlar haline getirildi.

2. Osmanlıcılık düşüncesi doğrultusunda Gayrimüslimlerin devlete olan bağlılıkları artırılmaya çalışıldı.

Sonuç olarak;

1. Gayrimüslimler, Tanzimat ve lslahat fermanı ile tanınan haklan yeterli bulmadılar. Onlar, Müslümanlarla eşit olmayı değil, bağımsız olmayı istiyorlardı.

2. Müslüman halk Islahat fermanı ile gayrimüslimlere daha fazla hak tanınmasından rahatsızlık duydu.

3. Osmanlı Devleti, Islahat fermanı ile Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmalarını engelleyemedi.