Osmanlı Devletinde azınlıkların ayaklanmamalarının nedenleri:

  • 1789 Fransız ihtilali ve bu ihtilalden doğan, Milliyetçilik akımı.
  • Avrupa devletleri ve Rusya’nın kışkırtmaları. (Panslavizm)
  • Avrupa devletlerinde sömürgeciliğin gelişimi.
  • Balkanlarda Rusya ve Avusturya ile sürekli yapılan savaşlar ve istikrarsızlık.

 

SIRP İSYANI

  • Osmanlı Devleti’nde, Fransız ihtilalinden etkilenerek, Milliyetçilik fikrinin etkisi ile isyan eden ilk azınlık Sırplardır.
  • Ancak Sırp isyanı başarıya ulaşmaz. Çünkü Avrupalı devletler Meternik sistemi gereği Sırp isyanına destek olmamışlardır.
  • Meternik sistemi için ayrıca bakınız : İhtilal Savaşları (İhtilal Sonrası Avrupa)

 

Sırpların Osmanlı Devleti’nden ayrılma süreci

  • Bükreş antlaşmasıyla bazı ayrıcalıklar elde etti.

DİKKAT 1: Böylece milliyetçilik hareketleri sonucu imtiyaz elde eden ilk toplum Sırplar oldu.

DİKKAT 2: Bu diğer Balkan uluslarının cesaretlenmesine ve isyan etmelerine neden oldu.

  • Edirne antlaşması ile özerklik kazandılar. (Yarı bağımsızlık)
  • Berlin antlaşması ile bağımsız oldular.

 

 

YUNAN İSYANI

  • Milliyetçilik fikrinin etkisi ile isyan eden ikinci azınlık Yunanlılardır.
  • İlk isyan eden Sırplar olmasına rağmen ilk bağımsız olan Yunanlılardır.

Bunun sebebi;

  • Meternik sistemi sebebi ile Sırpları desteklemeyen Avrupalıların bu sisteme aykırı olarak Yunan isyanını desteklemeleridir.
  • 1828-1829 Osmanlı-Rus savaşı sonrası imzalanan 1829 Edirne antlaşması Yunanlılar bağımsız olmuşlardır.

Peki, Avrupa Meternik sistemine rağmen neden Yunan isyanını destekledi?

  • Çünkü Avrupalılar, Rönesans ile birlikte eski Yunan medeniyetine hayranlık duymaktadır. Dolayısıyla Yunanlılara sempati ile bakmaktadır.

 

SÜREÇ:

  • Yunanlılar ilk olarak Eflak-Boğdan‘da Sırp isyanını fırsat bilerek ayaklandılar. Ancak burada hem Rum nüfus fazla olmadığı için, Hem Avrupa’dan yardım alamadıkları için başarılı olamadılar.

  • İkinci kez Mora’da (Tepedelenli Ali Paşa’nın isyanını fırsat bilerek) isyan etmişler, burada yaşayan Türkleri katletmişlerdir.
  • Yunan isyanını kendi çabaları ile bastırmayan II. Mahmut, Mısır valisi Mehmet Ali Paşadan yardım istedi.
  • Girit ve Mora valiliklerinin de kendisine verilmesi karşılığında Mehmet Ali Paşa yardım isteğini kabul etti.
  • Oğlu İbrahim Paşa komutasındaki Mısır donanması Mora’ya gelerek isyanı bastırdı.

Fakat Yunan sorunu bitmedi.

  • İngiltere, Fransa, Rusya istediklerini zorla kabul ettirebilmek için Osmanlı Devletine savaş açtı.

  • 1827’de Navarin’deki Osmanlı donanmasını yaktılar.
  • Osmanlı Devleti bu devletlerden zararın karşılanmasını istedi fakat karşılanmadı.
  • Osmanlı Devleti yeniçeri ocağını kaldırmış yerine yeni bir ordu kurmuştur. Donanması da Navarin’de yakılmıştır. Bundan yararlanan Rusya’nın Saldırısı sonucu ağır bir yenilgi alındı. Ve şartları çok ağır olan 1829 Edirne antlaşması imzalandı.

 

Edirne antlaşmasına göre:

  • Yunanistan bağımsız oldu.
  • Prut Nehri Osmanlı Rusya arasında sınır olacak ve
  • Rus ticaret gemileri boğazdan rahatlık ile geçebilecek.
  • Eflak, Boğdan ve Sırbistan özerk hâle getirilecek.
  • Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecek.

DİKKAT:

  • Yunanistan Osmanlı Devletinden bağımsızlık kazanan ilk azınlıktır. Bu durum Osmanlı egemenliğindeki diğer azınlıklara örnek oldu.
  • Eflak, Boğdan ve Sırbistan’a tanınan özerklik Osmanlı Devletinin Balkanlardaki egemenliğinin kaybolmasına yol açtı.
  • Bu şartların yer aldığı Edirne antlaşması  Küçük Kaynarca antlaşmasından sonra imzalanan en ağır antlaşmadır.

 

NOT: Navarin baskını, Donanmamızın denizlerde uğradığı üçüncü büyük felakettir.

Donanma baskınları: Osmanlı donanması tarihte 4 kez yakılmıştır.

  • İnebahtı Baskını- Haçlılar (1571)
  • Çeşme Baskını- Rusya (1770)
  • Navarin Baskını-Rusya, İngiltere ve Fransa (1827)
  • Sinop Baskını (1854) Kırım Savaşı /Rusya

 

AZINLIKLARIN OSMANLI DEVLETİNDEN AYRILMALARI

Azınlıklar                                       Bağımsızlık Aşamaları

1) Sırbistan’da Islahat Yapma—>               Bükreş Antlaşması (1812)

2) Sırbistan Özerkliği—>                            Edirne Antlaşması (1829)

3) Yunanistan’ın Bağımsızlığı—>               Edirne Antlaşması (1839)

4)  Sırbistan’ın Bağımsızlığı—>                  Berlin Antlaşması (1878)

5) Karadağ’ın Bağımsızlığı—>                    Berlin Antlaşması (1878)

6) Bulgaristan’ın Bağımsızlığı—>                2. Meşrutiyet ve 31 Mart olayı

7) Romanya’nın Bağımsızlığı—>                Berlin Antlaşması (1878)

DİKKAT: Azınlıkların Osmanlı Devletinden ayrılış yolları neredeyse her zaman aynı olmuştur. İsyan etmişler, Dışarıdan yardım görmüşler,

Sonrasında;

  • Önce, hangi azınlık isyan etmişse, onların yaşadığı yerde ıslahat yapma sözü vermişiz. (AÇILIM YAPMIŞIZ)
  • Gene isyan etmişler. Aynı süreç yaşanmış özerklik vermişiz. (YARI BAĞIMISIZLIK)
  • Gene isyan etmişler. En sonunda BAĞIMSIZLIKLARINI kabul etmek zorunda kalmışız.