NİZAM-I CEDİD

  • III. Selim dönemine,
  • Bu dönemde yapılan ıslahatlara ve
  • Bu dönemde kurulan Batılı tarzdaki yeni orduya verilen isimdir. 

DİKKAT: Nizam-ı Cedid kelime anlamı olarak YENİ DÜZEN demektir. Tek başına bu bile Nizam-ı Cedid devrinin neden önemli olduğunu anlamamız açısından yeterlidir. Çünkü kurulduğu günden bu döneme kadar Osmanlı devlet yönetiminin temel ilkesi, NİZAM-I ALEM’dir. Alemin düzeni anlamına gelen bu ilke; kurulmuş olan düzenin aynen devam etmesini sağlamak demektir. Demek ki eskiden Osmanlı Devleti Nizam-ı Alem ile yönetilirken, şimdi düzenin değişmesi gerektiği kabul edilmiş oluyor.

  • III. Selim tahta çıktığında devletin siyasi, askeri ve ekonomik dengeleri bozulmuş durumdaydı.
  • Devleti içinde bulunduğu durumdan kurtarabilmek adına planlı ve programlı olarak ıslahat hareketlerine girişti.

NOT: III. Selim, ıslahatları kalıcı hale getirmek için kişilere değil devlete mal etmeye çalışmıştır. Böylece yaptığı ıslahatların sürekliliğini  hedeflemiştir.

 

NİZAM-I CEDİD DÖNEMİNDE YAPILANLAR

  • Öncelikle devletin içinde bulunduğu durum ve sorunların çözümü için devlet adamlarından raporlar (ISLAHAT LAYİHALARI) istedi.

NOT: Bu raporların III. Selim için iki yönlü bir faydası olmuştur. Bu raporlar, Hem yapılması gereken ıslahatların neler olduğuna karar vermesini sağlamış, hem de devlet erkanının görüşlerini öğrenmiş ki yaptığı ıslahatlar sırasında hangilerine güvenebileceği ortaya çıksın.

  • Bir danışma meclisi (Meclis-i Meşveret) oluşturmuştur. Bu mecliste yapılması gereken ıslahatların tartışılmasını sağlamıştır.
  • Gelen raporlardan ve Meşveret meclisinden çıkan sonuca göre Yeniçeri Ocağından artık devlete fayda gelmediği, bunun için yeni ve Batılı ordular gibi talim yapan, batılı ordular gibi giyinen, batılı ordular gibi savaşan bir ordu kurmaya karar verdi. Kurulan bu yeni ordunun adı NİZAM-I CEDİD ordusu oldu. 
  • Bu ordunun giderlerini karşılamak için İRAD-I CEDİD adında bir hazine ve bir vergi oluşturdu.

DİKKAT: Yeniçeriler, III. Selim’e karşı isyan ettiğinde (KABAKÇI MUSTAFA İSYANI) halkın onları desteklemesinin nedeni yeni koyulan bu vergi olmuştur.

  • Nizam-ı Cedid Ordusunun eğitimi için Levent ve Selimiye kışlaları kuruldu.
  • Yabancı dil eğitimine önem verildi.
  • Birçok kitap Türkçeye tercüme edildi.
  • Paranın değerini koruma konusunda bir takım tedbirler alındı.
  • Vergi düzenlemeleri yaptı.
  • Yerli malı kullanılması teşvik edildi.
  • Avrupa devletlerinin başkentlerinde (Londra, Paris, Viyana, Berlin) daimi elçilikler açıldı. (İLK KEZ)

DİKKAT 1: III. Selim dönemi Osmanlı Devleti’nin DENGE POLİTİKASI uygulamaya başladığı dönemdir. Denge politikası Avrupalı büyük devletlerin aralarındaki çıkar çatışmasından yararlanmaya çalışmak demektir. Bunu yapabilmek için eskiden olduğundan çok daha fazla diplomatik ilişki kurabilmek gerekir. III. Selim’in açtığı bu elçilikler bunu sağlayacaktır.

DİKKAT 2: Bu sayede III. Selim tarihimizde MODERN DİPLOMASİNİN kurucusu sayılabilir.

DİKKAT 3: Bu elçilikler sayesinde Avrupalı devletlerin daha yakından tanınması da sağlanmıştır.

  • Vezirlerin sayısı ve görev süreleri yeniden belirlendi ve kadıların görev yerine gitmeleri sağlandı.
  • Mühendishane-i berri hümayun (Kara Mühendis Okulu) adlı yeni bir askeri okul açıldı.
  • Avrupa’dan yabancı uzmanlar getirilerek, lağımcı, topçu, humbaracı ocakları teknik sınıf olarak yeniden düzenlendi. (daha çok Fransa örnek alınmıştır.)
  • Denizciliğe önem verildi, tersaneler onarılarak işler hale getirildi.
  • Yeniçeri ocağını aşamalı olarak kaldırmak istedi.
  • Musikiye önem verildi.
  • Darü’t Tıbatü’l Amire adlı devlet matbaası kuruldu.

 

DİKKAT 1: 3. Selim’in idari, askeri ve ekonomik alanda giriştiği bu köklü ıslahatlar devleti yüzde yüz dağılmaktan kurtaramadı. Fakat çağdaşlaşma yolunda atılan bu adımlar kendinden sonraki devlet yöneticilerine örnek oldu.

DİKKAT 2: Nizam-ı Cedid ordusu, Akka kalesi önlerinde Cezzar Ahmet Paşa komutasında Napolyon’u yenmeyi başarmıştır. Bu da yapılan Islahatların ve kurulan yeni ordunun başarılı olduğunu gösterir.

 

KABAKÇI MUSTAFA İSYANI

  • Nizam-ı Cedid ordusunun başarısı ve Nizam-ı Cedid ıslahatları, Yeniçerileri kendi ocaklarının kaldırılacağı konusunda endişelendirmiştir.
  • Bu ordunun masraflarını karşılamak için getirilen yeni İRAD-I CEDİD vergisi de zaten geçim sıkıntısı çeken halkın tepkisine neden olmuştur.
  • Bu yüzden isyan eden yeniçeriler, halkın desteğini de alarak III. Selim’i tahttan indirmişler, yerine IV. Mustafa’yı geçirdiler.
  • Nizam-ı Cedid ordusunu kapattılar. Nizam-ı Cedid yanlısı devlet adamlarını katlettiler.