A. İDARİ AÇIDAN OSMANLI TOPLUMU

 

1. ASKERİ (YÖNETENLER)

  • Seyfiye, İlmiye ve Kalemiye sınıflarının bulunduğu bu zümre yöneticiler sınıfıdır.
  • Bu sınıf vergi vermez.
  • Osmanlı Devletinde yönetici olabilmek için müslüman olmak gerekmektedir.
  • ASKERİ İÇİN AYRICA BAKINIZ: Osmanlı devletinde yönetici sınıflar

2. REAYA (YÖNETİLENLER) 

  • VERGİYE TABİ HALK DEMEKTİR.
  • Osmanlı Devleti’nde askerî sınıfın dışında kalan,
  • Yönetim görevleri yoktur.

DİKKAT: Osmanlı toplumunda Avrupa’daki Feodalite benzeri SOY’a dayalı bir sınıflaşma yoktur. sınıflaşma yapılan iş ve liyakat esasına dayalıdır. Rahatlıkla Reayadan birisi yönetici sınıfa geçebilir.

 

B. YERLEŞİM DURUMUNA (MESLEKLERE) GÖRE OSMANLI TOPLUMU

1. KÖYLÜLER: geçimini tarımdan sağlayanlar,

2. KONAR-GÖÇERLER: geçimini hayvancılıktan sağlayanlar,

3. ŞEHİRLİLER: geçimini ticaret ve sanayiden sağlayanlar.

Şehirlileri ikiye ayırabiliriz.

Esnaflar (Zanaatkarlar): kendi ürettiğini satanlar (Genellikle Müslümanlardan oluşur.)

Tüccarlar: sadece ticaret işi ile uğraşanlar. alıp satanlar (Genellikle Gayrimüslimlerden oluşur.)

 

C. REAYANIN DİNE GÖRE OSMANLI TOPLUMU (MİLLET SİSTEMİ)

Osmanlı Devletinin toplumsal, idari, hukuki, siyasi yapısı IRK esasına göre değil, MİLLET SİSTEMİ adı verilen DİN esasına göre şekillenmiştir. Millet sistemine göre REAYA ikiye ayrılır.

1. MÜSLÜMANLAR

  • Türkler
  • Araplar
  • Acemler
  • Boşnaklar
  • Arnavutlar

2. GAYRİMÜSLİMLER

  • Rumlar
  • Eflak-Boğdanlılar
  • Karadağlılar
  • Sırplar
  • Bulgarlar
  • Ermeniler
  • Museviler
  • Süryaniler
  • Nasturidiler
  • Keldaniler

 

OSMANLI TOPLUMUNDA HAREKETLİLİK:

Toplumlarda iki tür hareketlilik vardır. Yatay ve dikey

1. YATAY HAREKETLİLİK:

GÖÇ demektir. Her toplumda olduğu gibi Osmanlı Toplumunda da göç hareketleri yaşanmıştır.

Ancak Osmanlı tarihi boyunca görülmüş en kapsamlı yatay hareketlilik örnekleri:

  • Kuruluş ve Yükselme dönemleri boyunca Anadolu’dan fethedilen bölgelere doğru gerçekleşen göçler (İskan Siyaseti)
  • Duraklama döneminde bozulan sosyal ve ekonomik denge nedeniyle taşrada yaşanan asayiş problemleri, isyanlar (CELALİ İSYANLARI) sonucu köylerden kentlere yapılan göçler
  • Dağılma döneminde kaybedilen topraklarda yaşayan Türklerin Anadolu’ya doğru yaptıkları göçler.

 

2.    DİKEY HAREKETLİLİK:

  • Toplumsal tabakalar arasındaki geçiştir.
  • Osmanlı toplumunda sınıflaşma sadece yapılan işe bağlıdır. (Feodalite gibi kan bağı vs. yoktur.)
  • Bu sebeple sınıflar arası geçiş mümkündür.
  • Sonuç olarak Osmanlı toplumu dikey hareketliliğe son derece müsaittir.