• Orta Çağ’da Hıristiyan dünyasının birleşerek, görünüşte Kudüs ve çevresini Müslümanların elinden almak için, gerçekte ise pek çok ekonomik ve siyasi sebeple İslam dünyasının üzerine düzenledikleri seferlerdir.
  • Seferlere katılan askerler giderken kıyafetlerinin önünde, dönerken arkasında haç işareti taşımışlardır. Bu yüzden seferler “haçlı seferleri” adını almıştır.
  • Seferler 11. yüzyıl sonlarından 13. yüzyıl sonlarına kadar sürmüştür.
  • Seferlere karşı en çok Türkiye Selçuklu Devleti ve Eyyubi Devleti mücadele etmiştir. Bunların yanında Anadolu beylikleri de mücadeleye katılmıştır. 

HAÇLI SEFERLERİNİN SEBEPLERİ

1. EKONOMİK SEBEPLER

  • Fakir durumdaki Avrupa’nın Doğu’nun zenginliklerine ulaşmak istemesi
  • Önemli ticaret yollarının kontrolünün (Özellikle Baharat Yolu” Türklerin elinde olması
  • Bazı Derebeylerin daha fazla toprak ve zenginlik kazanarak güçlenmek istemesi

2. DİNİ SEBEPLER

  • Müslümanların elindeki kutsal toprakları (Kudüs ve çevresi) almak istemeleri
  • Papa ve kilisenin seferlere katılanlar için zafer ve cennet vaat etmesi
  • Katolik Papa’nın Ortodoks kilisesini kontrolü altına almak istemesi
  • Kulini tarikatının çalışmaları

3. SİYASİ SEBEPLER

  • Türkler karşısında zor durumda kalan Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi
  • Türklerin Anadolu, Suriye, Filistin ve Mısır’ı alarak Avrupa’yı tehdit eder duruma gelmesi

SEFERLER:

  • 8 büyük sefer gerçekleşmiştir. Bunlardan ilk dördü Anadolu’dan geçmiş, diğerleri doğrudan denizden kutsal topraklara yapılmıştır.

I. Haçlı Seferi:

  • Bu sefere Krallar katılmamış, Papa II. Urban, Keşiş Piyer Lermit, Şövalye Gotiye gibi din adamları ve soylular öncülük etmişlerdir.
  • Haçlılar, Kudüs’te Latin Krallığı (1099) kurdukları gibi Antakya, Urfa, Trablusşam ve Yafa’da da küçük Latin Krallıkları (Kontluklar) kurmuşlardır.

DİKKAT: Başarılı olan tek seferdir. Ancak yola çıkanların sayısı 600.000 iken Kudüs’e ulaşmayı başaranların sayısı 50.000 kadardır.

II. Haçlı Seferi:

  • Selçuklunun Musul Atabeyi İmadeddin Zengi’nin Urfa Kontluğu’na son vermesi, Kudüs Krallığı’nın Türklerin baskısı altına girmesi üzerine Haçlılar, Avrupa’dan yardım istemişler.
  • Başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

III. Haçlı Seferi:

  • Selahaddin Eyyübi’nin Kudüs Kralını Hıttın Savaşı‘nda yenerek Kudüs’ü Haçlılardan geri alması üzerine III. Haçlı Seferi yapılmıştır.
  • Bu sefere Avrupa’nın en büyük Kralları, Alman İmparatoru Frederik Barbaros kara, Fransa Kralı Filip Ogüst ve İngiliz Kralı Arslan Yürekli Rişar ise deniz yolu ile katılmışlardır.
  • Başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

IV. Haçlı Seferi:

  • Sefere katılanlar deniz yolu ile İstanbul’a gelmişler ve Bizans taht kavgalarına karışmışlar, şehri yağmalayarak İstanbul’da “Latin Krallığı” kurmuşlardır (1204).
  • Bunun üzerine Bizans İmparatorluğu parçalanmış, Bizans hanedanı soylularından bir kol İznik’e giderek “İznik Rum İmparatorluğu’nu” (1204 – 1261), diğer bir kol ise Trabzon’a giderek “Trabzon Rum İmparatorluğu’nu” (1204 – 1461) kurmuşlardır.

DİKKAT: Bu sefer amacından sapmış, Katolik – Ortodoks çatışmasına dönmüş bir seferdir. Bu Çatışma Katolik-Ortodoks düşmanlığının temel sebebi olmuştur.

HAÇLI SEFERLERİNİN TÜRK-İSLAM DÜNYASI AÇISINDAN SONUÇLARI

1) Türklerin batıya ilerleyişi bir süre durmuştur, Batı Anadolu geçici bir süre kaybedilmiştir.

2) Türkler, (Anadolu Selçukluları, Danişment ve Artuk Beylikleri, Musul Atabeyliği, Eyyübiler ve Memlükler) Müslümanlığı haçlılara karşı başarı ile savunmuşlar, Müslümanlığın Arap Yarımadası’na çekilişini önlemişlerdir. Bu da Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlıklarını arttırmıştır.

3) Anadolu, Suriye ve Filistin harap hale gelmiş, birçok insan ölmüştür.

 

HAÇLI SEFERLERİNİN AVRUPA VE DÜNYA TARİHİ AÇISINDAN SONUÇLARI

1. DİNİ SONUÇLARI

  • Kilise ve din adamlarına duyulan güven azaldı.
  • Skolâstik düşünce zayıfladı. Bu ileride Rönesans ve Reform’a zemin hazırladı.
  • Katolik-Ortodoks çatışması iyice şiddetlendi.

2. SİYASİ VE SOSYAL SONUÇLARI

  • Bizans bir süre için de olsa nefes aldı. Batı Anadolu’daki topraklarını geri aldı.
  • İznik ve Trabzon Rum İmparatorlukları ortaya çıktı.
  • Seferlere katılan derebeyleri ya hayatlarını, ya da servetlerini kaybetti. Böylece Feodalite zayıflamaya başladı.

3. EKONOMİK SONUÇLARI

  • Akdeniz ticareti canlandı. 
  • Bu ticareti üstlenen İtalyan şehir devletleri ( Venedik, Ceneviz, Floransa v.b. ) zenginleşti ve güçlendi.

4. TEKNİK SONUÇLARI

  • Avrupalılar Müslümanlardan KAĞIT VE MATBAAYI öğrendi. Bu ileride Rönesans ve Reform’a zemin hazırladı.
  • Avrupalılar Müslümanlardan BARUTU öğrendiler. Bu ileride top teknolojisi ile birleşerek Feodalite’nin çözülüşüne zemin hazırladı.
  • Avrupalılar Müslümanlardan PUSULAYI öğrendiler. Bu ileride Coğrafi Keşiflere zemin hazırladı.