TÜRKİYE TARİHİ

Türkiye Tarihi, Oğuz Türklerinin 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra yurt edinmek amacı ile Anadolu’ya gelişlerinden günümüze kadar süren Türklerin tarihidir. Türkiye Tarihi bir bütün olmakla beraber 5 dönemde incelenmiştir….

• I. BEYLİKLER DÖNEMİ

• TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ DÖNEMİ

• II. BEYLİKLER DÖNEMİ

• OSMANLI DEVLETİ DÖNEMİ

• TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ

İLK TÜRK BEYLİKLERİ DÖNEMİ

• Büyük Selçuklu Sultanları Alp Arslan ve Melikşah Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’nun fethi ile doğrudan uğraşmamışlar, Anadolu’nun fethi görevini Selçuklu prenslerine ve komutanlarına bırakmışlardır.

• Fethettikleri toprakları fethedenlerin yönetimine vermeleri sonucu Anadolu’da Büyük Selçuklu Sultanlığı’na bağlı “İlk Büyük Türk Beylikleri’nin” kurulmasına yol açmıştır.

DANİŞMENTLİLER (1080-1178)

• Danişmentoğlu Ahmet Gazi tarafından merkezi Sivas olmak üzere Orta Anadolu’da kurulmuştur.
• Bizanslılarla, Haçlılarla ve Ermenilerle savaşmışlar, sınırlarını Fırat’tan Sakarya’ya kadar genişletmişlerdir.
• Taht sorunları yüzünden Sivas, Malatya ve Kayseri kollarına ayrılmışlardır.
• Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan üç kolu da ele geçirerek Danişmentlilere son vermiştir.

NOT: Danişmentliler, Türkiye Selçuklu Devleti’ne katılan ilk Türk Beyliğidir.

NOT: Danişmentname Destanı Battal Gazi’nin torunlarından Danişmentli Ahmet Gazi ile beylerinin Bizans’a karşı kahramanlıklarını anlatan eserdir.

NOT: Tokat’ın Niksar ilçesinde Yağıbasan Medresesi, Kayseri Ulu Cami, Melikgazi Türbesi ünlü eserleri arasındadır.

DİKKAT: YAĞIBASAN MEDRESESİ, Türkiye’de inşa edilen ilk medresedir.

SALTUKLULAR (1072-1202)

• Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan ilk Türk Beyliğidir.
• Alp Arslan’ın komutanlarından Emir Kasım Saltuk tarafından kurulmuştur.
• Merkezleri Erzurum‘dur.
• Haçlılara karşı savaştıkları gibi Gürcülerle de savaşmışlardır.
• Türkiye Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah Gürcistan seferi dönüşünde Erzurum ve yörelerini ele geçirerek beyliğe son vermiştir.

• Kale Cami, Tepsi Minare, Üç Kümbetler, Mama Hatun Türbesi Saltuklulardan günümüze kalan önemli eserleridir.

 MENGÜCEKLER (1072-1228)

• Alp Arslan’ın komutanlarından Mengücek Gazi tarafından Erzincan, Kemah ve Divriği yörelerinde kurulmuştur.
• Anadolu’nun Türkleşmesine, Türk-İslam kültür ve sanatının gelişmesine önemli katkı sağlamışlardır.
• Gürcülere ve Rumlara karşı başarılı savaşlar yapmışlardır.
• Mengücekler Beyliği kuruluşundan kısa bir süre sonra Erzincan ve Divriği olmak üzere 2 kola ayrılmışlardır.
• Türkiye Selçuklu Sultanı I. Aleaddin Keykubat 1228’de Beyliğe son vermiştir.

DİKKAT: Mengücekler, Türkiye Selçuklularına bağlanan son Türk Beyliğidir. Beyliğin alınması ile Türkiye Selçukluları döneminde Anadolu Türk birliği ilk kez tam olarak sağlanmıştır.

• Moğol istilası ve depremler yüzünden eserlerinin birçoğu zamanımıza kadar gelememiştir. Günümüze kalan Divriği’de ki Darüşşifa ile birlikte Külliye olarak yaptırılan Ulu Camii oldukça önemlidir.

DARÜŞŞİFA: “ŞİFAKAPISI” günümüzde hastane

KÜLLİYE: Bir cami çevresinde birden çok hayır kurumunun yer aldığı hayır kurumlarıdır. Aynı avlu çevresinde medrese, imarethane, darüşşifa v.b hizmetler verilir.

ARTUKLAR (1072-1202)

• Anadolu’nun fethi ile görevlendirilen Artuk Beyin oğulları Sökmen ve İl Gazi tarafından Güneydoğu Anadolu’da kurulmuştur.
• Sökmen tarafından Diyarbakır yörelerinde Hasan Keyf (Hısn-ı Keyfa),
• İlgazi tarafından Mardin’de kurulan Mardin
• ve Mardin Artukluları tarafından kurulan Harput Artukluları olmak üzere 3 kol halinde yaşamışlardır.

• Başta Malabadi Köprüsü olmak üzere Mardin Hatuniye Medresesi, Mardin Ulu Cami, Diyarbakır Artuklu Sarayı, Semanin, Şehidiye Medreseleri oldukça önemlidir.

ÇAKA BEYLİĞİ (1081-1093)

• Bizanslıların esaretinden kurtularak İzmir’e gelen ilk Türk denizcisi Çaka Bey tarafından kurulmuştur.
• İstanbul’da iken öğrendiği denizcilik sayesinde güçlü bir donanma kuran Çaka Bey Midilli, Sakız, Sisam ve Rodos adalarını almış Bizans ve Haçlılara karşı başarılı deniz savaşları yapmıştır.
• İstanbul’u almak amacı ile damadı Türkiye Selçuklu Sultan’ı I. Kılıç Arslan ve Peçenekler ile güç birliği yapmışsa da bunu öğrenen Bizanslıların entrikaları sonucu I. Kılıç Arslan tarafından öldürülmüştür.
• Çaka Bey’in ölümü üzerine İzmir ve yöresini ele geçiren Bizanslılar bu beyliğe son vermişlerdir.

                  DİĞER TÜRK BEYLİKLERİ

İLK TÜRK BEYLİKLERİNİN TÜRK TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

• Anadolu’nun fethini gerçekleştirdiler.
• Gerek fetihlerle, gerekse yaptıkları imar faaliyetleri ile Anadolu’nun Türkleşmesini sağladılar.
• Türk-İslam dünyasını Bizans, Ermeni, Gürcü, ve Haçlılara karşı korudular.
• Anadolu’daki yerlere Türkçe adlar verdiler.
• Anadolu’ya cami, kervansaray, han, hamam, külliye v.b pek çok yapı armağan ettiler. (İmar faaliyetinde bulundular.) Böylece Anadolu’yu mamur hale getirdiler.