A. TARIM:

  • Osmanlı Devleti’nin en büyük gelir kaynağı TARIMDIR.
  • Devlet tarımın düzenli olarak yapılabilmesini sağlamak için TIMAR sistemini uygulamıştır.
  • Tımar sistemi için ayrıca bakınız: TIMAR SİSTEMİ

B. HAYVANCILIK:

  • Osmanlı Devleti’nin tarımdan sonraki en önemli gelir kaynağı hayvancılıktır.
  • Hayvancılık genelde KONAR-GÖÇER halk tarafından yapılmıştır.
  • Hayvan üreticileri sahip oldukları hayvanların karşılığı olarak devlete ADET-İ AĞNAM (ağnam vergisi ) öderlerdi.

C. TİCARET:

  • Osmanlı Devleti’nin kurulduğu topraklar önemli ticaret yollarının geçiş güzergahındadır.
  • Ancak bu yollardaki tam kontrolü kuruluş dönemi boyunca sağlayamamıştır.
  • Kuruluş döneminde İpek Yolu’nun Anadolu’dan geçen kolları üzerinde hakimiyet kurulmuştur.
  • Bu yollardan İpek yolu üzerinde tam hakimiyet Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul’un fethi ile sağlanmıştır.
  • Baharat yolu üzerinde tam hakimiyet ise Yavuz Sultan Selim döneminde Mısır’ın fethi ile sağlanmıştır.

NOT: İpek Yolu ve Baharat Yolu hakkında ayrıntılı bilgi için bakınız: ORTA ÇAĞDA EKONOMİ

DİKKAT : Osmanlı Devleti İpek ve Baharat yollarından gerektiği kadar faydalanamamıştır. Çünkü Bu yolları ele geçirdiği dönem, Avrupalıların Coğrafi Keşifler sayesinde bu yollara alternatif olan Hint Deniz yolunu keşfettikleri döneme denk gelmiştir.

  • Devlet, hem dış, hem de iç ticareti artıracak önlemler almıştır.
  • Ticaret teşvik edilmiş, ticaret mallarından düşük vergi alınmıştır.

Bu amaçla devlet tarafından çeşitli teşkilatlar kurulmuş ya da teşvik edilmiştir.

MENZİL TEŞKİLATI:

  • Ticaret yolları üzerinde kurulan bu teşkilat yolcuların ve habercilerin konaklama, yemek gibi ihtiyaçlarını karşılamıştır.
  • Menziller bir atın hiç durmadan gidebileceği mesafeye göre ayarlanmıştır.

 DERBENTÇİLER:

  • Ana yolların ve geçitlerin güvenliğinden sorumlu görevliler

 KAPAN HANI:

  • Şehirlere gelen mallardan sadece tek bir cinsin toptan satış yeridir.
  • Bir malın fiyatında oluşabilecek dengesizliği önlemek için, 
  • Karaborsacılığa izin vermemek için şehre gelen mallar kapan hanlarında toplanmış ve herkese eşit fiyattan dağıtılmıştır. (NARH)
  • Unkapanı, Yağkapanı vb.

DİKKAT: Yukarıda saydığımız sebeplerden dolayı devletin, bir malın satış fiyatını belirlemesine  NARH uygulaması denilir.

 

 LONCA TEŞKİLATI:

  • Osmanlı şehirlerinde esnaf ve zanaatkarların (Bir malı hem üretip hem satanlar) bir araya gelerek oluşturdukları meslek örgütüdür.
  • Şehirlerde her meslek grubu (HİRFET) kendi loncasına sahiptir.
  • Lonca, devlet nezdinde yasallığı olan, devletin şehirlerdeki üretim, fiyat, kalite vb. kontrol etmesini sağlayan örgütlerdir.

LONCA’NIN GÖREVLERİ:

  • Esnaflar arasında yardımlaşma ve dayanışmayı sağlamak
  • İhtiyacı olan esnafa kredi vermek
  • Üretimin şartlarını ve kalitesini belirlemek
  • Malların satış fiyatını belirlemek (bunu yaparken hem üreticinin hem de tüketicinin hakları gözetilir.)
  • Usta-çırak ilişkisi içinde mesleğe yeni eleman yetiştirmek
  • Yetişen yeni elemanlara şehrin ihtiyacına göre dükkan açma hakkı vermek (GEDİK)

LONCA’NIN YAPISI:

  • Lonca’da 6 kişiden oluşan ustalar kurulu vardır.
  • Bunlardan ŞEYH: aralarından en yaşlısı ve loncanın başıdır.
  • KETHÜDA: loncayı dışarıda temsil eder, devletle olan ilişkileri düzenler.
  • EHL-İ HİBRE: mesleğin bilirkişileri

DİKKAT: Lonca teşkilatı hiç bir esnafın iflas etmesine, geçinemeyecek duruma düşmesine izin vermez. Ancak hiç bir esnafın da diğerlerinin zararına çok zenginleşerek devlet otoritesine rakip güçler haline gelmesine de izin vermez. 

DİKKAT: Bu yüzden 18. yüzyılda Avrupa Sanayi inkılabını gerçekleştirirken Osmanlı ülkesinde bunun için gereken SERMAYE BİRİKİMİ sağlanamamıştır.