Başkomutanlık Yasası (5 Ağustos 1921)

  • Kütahya-Eskişehir Muharebelerinde alınan yenilgilerin ardından moraller bozulmuş, Meclisin, Kayseri ya da Sivas’a taşınması önerileri gündeme gelmiştir.
  • Muhalif kesim: “Hani nerede büyük komutan, ordunun başına geçsin de kurtarsın bizi.” Diyordu. Diğer yandan ona bağlı milletvekilleri de ordunun başına geçmesi gerektiğini düşünüyordu.
  • Bu isteklerin ardından Mustafa Kemal ordunun başına geçmeye karar verdi.
  • Ancak Türk ordusu kritik bir savaşın eşiğindeydi. Hızlı karar alıp, bunların sorgulanmadan uygulanması gerekiyordu.
  • Bu Yüzden TBMM’den üç aylığına yasama ve yürütme ile ilgili yetkilerini kendisine devretmesini istedi.

Sonuç olarak 5 Ağustos 1921’de çıkarılan Başkomutanlık yasası ile;

  • Mustafa Kemal, Türk ordusunun başına geçmiş,
  • TBMM, üç aylığına yasama ve yürütme ile ilgili yetkilerini Mustafa Kemal’e devretmiştir.

DİKKAT: Böylece, Amasya Genelgesi’nden sonra çıkardığı asker üniformalarını bir kez daha giyinmiştir.

 

 

Tekâlif-i Milliye Emirleri (7-8 Ağustos 1921)

  • Mustafa Kemal Paşa “Başkomutanlık Yasası’nın” kendine verdiği yetkiye dayanarak “yasama” gücünü kullanmış ve Kütahya- Eskişehir Savaşları sonrasında ağırlıklarını büyük ölçüde kaybetmiş Türk ordusunun, ihtiyaçlarının halk tarafından karşılanması amacıyla Tekâlif-i Millîye Emirleri’ni (Millî Yükümlülükler) yayımlamıştır.

 

Bu emirler: 

  • Her ilçede birer tane Tekâlif-i Milliye komisyonu kurulacaktır.
  • Halk, elindeki silah ve cephaneyi üç gün içinde orduya teslim edecek.
  • Her aile bir askeri giydirecek.
  • Yiyecek ve giyecek maddelerinin %40’ına el konacak ve bunların karşılığı daha sonra ödenecek.
  • Ticaret adamlarının elindeki her türlü giyim eşyasının %40’ına el konacak ve bunların karşılığı daha sonra ödenecek.
  • Her türlü makineli aracın %40’ına el konacak.
  • Halkın elindeki binek hayvanların ve taşıt araçlarının %20’sine el konacak.
  • Sahipsiz bütün mallara el konulacak.
  • Tüm demirci, dökümcü, nalbant, terzi, marangoz gibi iş sahipleri ordunun emrinde çalışacak.
  • Halkın elindeki ulaşım araçları ile ayda bir defa olmak üzere 100 km’lik mesafeye ücretsiz askerî ulaşım yapacak.

 NOT: Yasanın hedefine ulaşması için İstiklal Mahkemeleri’nden yararlanıldı. 

Bu emirlerin yayınlanış amacı

  • Sakarya Savaşı öncesinde orduyu hazırlamaktır.
  • Bir diğer amaç zaten canıyla savaşta olan Türk milletini malıyla da savaşa ortak etmektir.